در ساده‌ترین حالت، عود زمانی رخ می‌دهد که شما از استفاده از مواد مخدر برای هر دوره زمانی خودداری کرده‌اید و سپس دوباره استفاده می‌کنید. این استفاده ممکن است یک لغزش کوتاه مدت یک زمانی در پرهیز باشد، که لغزش از اعتیاد نامیده می‌شود، یا ممکن است یک خوش گذرانی باشد که شامل استفاده از داروها در مقادیر زیاد و به طور مکرر است. در هر دو حالت، عود اعتیاد به این معنی نیست که شما نمی‌توانید در مسیر بهبودی قرار بگیرید. با این حال، ممکن است نشان دهد که مسائل زمینه‌ای به طور موثری مدیریت نشده است یا اینکه شما می‌توانید دوباره به هوشیار شدن خودتان متعهد شوید.
|
اعتیاد می‌تواند برای بسیاری از افراد یک کشمکش مداوم باشد، حتی پس از اتمام یک برنامه درمان شدید و متمرکز؛ عودهای دوره‌ای غیر معمول نیستند. پس از آن، برنامه‌ریزی برای پیشگیری از عود اعتیاد به منظور حفظ هوشیاری بلند مدت بسیار مهم است. |
کلینیک ترک اعتیاد کلینیک ترک اعتیاد با سالها تجربه و تخصص در زمینه اعتیاد به مواد مخدر آماده ارائه کمک به شما تا درمان و بهبود کامل می‌باشد. لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ما تماس حاصل فرمایید.
چه زمانی برگشت به اعتیاد رخ می‌دهد؟
شش ماه اول بهبودی زمانی است که درصد زیادی از عود رخ می‌دهد، مطالعات نشان می‌دهند که بین ۶۶ تا ۸۰ درصد موارد عود در ۶ ماه اول پس از درمان رخ می‌دهند. بازگشت‌ها به اعتیاد می‌توانند با تغییرات ایجاد شده از قبل در مغز در طول استفاده فعال از دارو یا با تجربه احساس ناراحتی، درد، استرس یا ترکیبی از این عوامل تحریک و ترغیب شوند. با در نظر داشتن این موضوع، ایجاد یک برنامه پیشگیری از بازگشت به اعتیاد مواد مخدر جامد قبل از ترک کردن درمان بستری، گام کنشگرای مهمی برای محافظت از هوشیاری و اععتدال شما است.
عوامل دخیل در بازگشت به اعتیاد
هر تعداد از این عوامل، ممکن است نقش مهمی را در بازگشت به اعتیاد داشته باشند، بنابراین بخشی از یک برنامه پیشگیری از بازگشت به اعتیاد موفق، نشانه‌های موقعیت‌های خاص خطرناک را می‌شناسند و تشخیص می‌دهد و مهارت‌های پیشگیرانه بازگشت به اعتیاد را به منظور حفظ هوشیاری به کار می‌گیرد. عوامل رایج مؤثر در بازگشت به اعتیاد ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- مشکلات سلامتی احساسی یا روانی: حالت‌های احساسی منفی مانند افسردگی، خشم، اضطراب و یا حتی خستگی، اغلب باعث ایجاد موقعیت‌های پرخطر در ارتباط با عود اعتیاد می‌شوند. شما ممکن است برای اجتناب از این احساسات ناراحت کننده از مواد مخدر استفاده کنید. مشکل سلامت روانی مدیریت نشده می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای بازگشت به اعتیاد باشد.
- درگیری. موقعیت‌هایی که شامل درگیری با افراد دیگر است، می‌تواند باعث اضطراب و ناراحتی شما شود، که در نهایت منجر به عود اعتیاد می‌شود.
- فشار اجتماعی. فشار اجتماعی شامل فشارهای لفظی و غیرشفاهی از دوستان یا افراد در حوزه اجتماعی‌تان است. این فشار ممکن است بی ضرر باشد، مانند بودن در اطراف افرادی که از مواد مخدر استفاده می‌کنند و یا ممکن است مستقیم باشد، مانند یک دوست که شما را در مورد استفاده نکردن از مواد سرزنش و تحقیر کند. هرگونه وضعیت اجتماعی که در آن مواد مخدر استفاده می‌شود، بازگشت به اعتیاد را برای شما دشوار می‌کند، به هر قیمتی از این موقعیت‌های وسوسه انگیز اجتناب کنید.
- جشن‌ها یا سایر رویدادهای مثبت: مراسم عروسی، رویدادهای ورزشی، جشن فارق التحصیلی و دیگر رویدادهای خاص، به طور کلی به عنوان فعالیت‌های مثبت شناخته می‌شوند، در عین حال آنهایی که اغلب با مصرف الکل یا سایر مواد مرتبط هستند و ممکن است نقش مهمی در عود داشته باشند. ممکن است از داروها برای جشن گرفتن یا افزایش احساسات مثبت استفاده کنید، پس از این موضوع به عنوان یکی دیگر از عوامل خطر موثر در عود، آگاه باشید.
در بسیاری از موارد، مسیر عود به مدت طولانی قبل از اینکه شما در واقع از مواد مخدر استفاده کنید، رخ می‌دهد، بنابراین یکی از اجزای مهم پیشگیری از عود، یادگیری نحوه تشخیص علائم هشدار زودهنگام مشکلات بالقوه است که ممکن است شما را به سمت بازگشت به اعتیاد سوق دهند. با شناسایی این عوامل، می‌توانید اقدامات مثبتی را برای ماندن در مسیر بهبودی خود انجام دهید. و هرچه در کشف علائم عود امکان پذیر بهتر باشید، زودتر می‌توانید برای تضمین هوشیاری بلند مدت اقداماتی انجام دهید.
بسیاری از افراد علائم هشدار دهنده زیر را به عنوان مشکلاتی که باعث به چالش کشیدن هوشیاری‌شان می‌شود، شناسایی می‌کنند:
- وقت گذراندن با دوستانی که مصرف کننده مواد مخدر هستند.
- نگه داشتن مواد مخدر در خانه به هر دلیلی
- کناره‌گیری از دوستان و گروه‌های پشتیبانی
- به طور مداوم فکر کردن به استفاده از مواد مخدر
- ترک درمان، حاضر نشدن در جلسات ملاقات، و یا دور زدن برنامه درمان اعتیاد
- خود سری یا اعتماد بیش از حد از خود و یا احساس اینکه دیگر نیازی به حمایت ندارید.
- درگیری‌های ارتباطی
- داشتن انتظارات بیش از حد از خودتان یا داشتن اهداف غیر ممکن
- تغییرات غیر منتظره و ناگهانی در عادات خوردن و خوابیدن، بهداشت شخصی یا سطوح انرژی.
- احساس گیجی، افسردگی، بی‌فایده بودن، اضطراب، استرس یا دستپاچه بودن
- خستگی یا تحریک پذیری، معمولا ناشی از کمبود ساختار است.
- امتناع از مقابله با مشکلات شخصی مربوط به رویدادهای زندگی روزمره
- جایگزینی مواد مخدر با سایر رفتارهای وسواسی مانند قمار
- تغییرات عمده زندگی که موجب احساسات شدید مانند غم و اندوه، ضربه روحی و یا شعف شدید می‌شوند.
- فکر کردن به اینکه تنها با یکبار استفاده مشکلی پیش نخواهد آمد.
- درد یا بیماری فیزیکی
اینکه در طول بهبودی و ترک اعتیاد حداقل یکبار بازگشت به اعتیاد داشته باشید امری غیرممکن نیست. این ممکن است زمانی رخ دهد که افکار استفاده از مواد مخدر در مراحل اولیه‌ی بهبودی دوباره ظاهر می‌شوند. تغییرات در نگرش، رفتار، اندیشه‌ها، احساسات و یا اختلال در روال می‌تواند نشانه‌های هشدار دهنده زود هنگام عود در شرف وقوع باشد. ایجاد کردن و دنبال کردن برنامه پیشگیری از عود اعتیاد می‌تواند به پیشگیری از بازشگت به اعتیاد کمک کند.
نکاتی برای پیشگیری موفق از بازگشت به اعتیاد
هنگامی که در بهبودی زودرس هستید، ممکن است علائم هشدار دهنده‌ی عود اعتیاد را تجربه کنید. با این حال، عود اعتیاد اجتناب ناپذیر است. راه‌های موثر زیادی برای پیشگیری از بازگشت به اعتیاد وجود دارند، از جمله:
- از آنجایی که استفاده از مواد مخدر می‌تواند مسیرهای مغز را تغییر دهد و توانایی شما را برای تنظیم احساسات و مقابله با شرایط استرس زا معیوب کند، برای جلوگیری از عود اعتیاد، یاد گرفتن چگونگی مقابله با تمام احساسات، هم مثبت و هم منفی، بسیار مهم است. نادیده گرفتن مشکلات روزمره می‌تواند موجب استرس شود، که می‌تواند احتمال عود اعتیاد را افزایش دهد.
- از آنجایی که استرس عامل مهمی برای عود است، مهم است یاد بگیریم که چگونه تعادل را در زندگی خود حفظ کنید. جزء ضروری پیشگیری از بازگشت به سوء مصرف مواد مخدر، یافتن راه‌هایی برای تعادل کار و آرامش است. این می‌تواند شامل ترکیب سرگرمی‌ها، ورزش، اجتماعی شدن و یا سایر فعالیت‌های لذت بخش باشد که می‌توانند به کاهش سطح استرس کمک کنند و باعث می‌شوند پی ببرید که زندگی در بهبودی می‌تواند سرگرم کننده باشد.
- نحوه مدیریت شرایط با امکان خطر بالا را یاد بگیرید. عروسی، تعطیلات، و یا حتی صرف وقت با خانواده و دوستان می‌توانند به دستیابی به این موضوع کمک کنند. اجتناب از موقعیت‌ها با خطر بالا همیشه امکان پذیر نیست، بنابراین مهم است از قبل برنامه ریزی کنید که چگونه با آنها برخورد کنید.
- میل شدید رخ می‌دهد، بنابراین بخشی از برنامه جلوگیری از برگشت یادگیری چگونگی تحمل کردن میل شدید، برای بازگشت است تا زمانی که این انگیزش از بین برود. توقف افكار و اشتياق سواري، ذهن را روی تجربه‌ی احساسات میل شدید، هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ جسمی متمرکز می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که حواس خودتان را از فکر کردن به مصرف مواد مخدر پرت کنید.
ایجاد گروه پشتیبانی هوشیار و عاقل برای بهبودی بسیار حیاتی است. دوستان، خانواده، متخصصان اعتیاد و همتایان هوشیار شما همه می‌توانند بخشی از گروه پشتیبانی شما باشند تا به شما در حفظ هوشیاری کمک کنند.
وضعیت‌های در معرض خطر
همانطور که پیش از این در این مورد بحث کردیم، شناسایی موقعیت‌های در معرض خطر و ایجاد یک برنامه برای مقابله با آنها، یک جزء ضروری برای برنامه جلوگیری از عود است. همانطور که در راه پر فراز و نشیب و طولانی مدت بهبودی هستید، کار کردن با درمانگر امری بسیار مهم و ضروری است. با پرسیدن چند سوال کلیدی از خودتان در موقعیت‌های شخصی در معرض خطر شروع کنید:
- آیا روزهای خاصی، مانند روز تعطیل یا آخر هفته، مواد مصرف می‌کنید، یا هروز مصرف می‌کنید؟
- آیا زمان‌های خاصی از روز وجود دارد که اغلب میل شدیدی به بازگشت به اعتیاد دارید؟
- در چه مکان‌های خاصی مواد مصرف می‌کنید؟
- در گذشته با چه کسی مواد مصرف می‌کردید؟
- آیا تا به حال به دلیل احساسات خود مواد مصرف کرده‌اید؟ کدامیک از حس‌ها؟
- چه اثرات مثبتی از مصرف داروها تجربه کرده‌اید؟
- چه پیامدهای منفی از مصرف مواد مخدر تجربه کرده‌اید؟
بهترین استراتژی جلوگیری از عود، تشخیص این شرایط در زندگی شما است، پس مطمئن شوید که یک برنامه خاص برای مقابله با هر یک از آنها داشته باشید. از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید که برای جلوگیری از مصرف مواد روش‌هایی را امتحان کنند، تا شما احساس راحتی و طبیعی داشته باشید. بسیاری از افراد که در حال بهبودی هستند متوجه می‌شوند که به همراه داشتن یکی از اعضای گروه حمایتی هوشیار برای مواقعی که می‌دانند شرایط چالش برانگیزی خواهد بود، می‌تواند هوشیار ماندنشان را آسان‌تر کند. داشتن یک طرح فرار از شرایطی که باعث وسوسه برگشت به اعتیاد می‌شوند (مهمانی‌ها، خانه یک شخص خاص، رستوران مجاور) نیز می‌تواند موثر باشد، زیرا در صورتی که دیگران شروع به مصرف کردند، یا شما شروع به احساس میل شدید به مصرف کردید می‌توانید آن موقعیت را ترک کنید. ارائه یک همراه معین نیز می‌تواند به شما کمک کند که هوشیار بمانید و کنترل موقعیت را حفظ کنید.
عود می‌تواند دلسرد کننده باشد، اما این به معنای پایان دادن به هوشیاری نیست.
احساسات و میل‌های منفی
به افرادی که در مرحله اولیه بهبودی هستند اغلب یاد داده می‌شود که زمانی که گرسنه، عصبانی، تنها و خسته هستند بیشتر در معرض برگشت به اعتیاد می‌باشند، که مخفف این ویژگی‌ها کلمه‌ی HALT است. استرس و سایر احساسات منفی نیز می‌توانند میل شما را به مصرف افزایش دهند. تجربه احساسات ناراحت کننده، مانند ترس، خستگی، اضطراب، استرس، خشم، ناامیدی یا ناراحتی، به ویژه هنگامی که در مرحله اولیه بهبودی هستید، برگشت به مصرف مواد مخدر را به منظور کنترل این احساسات، جذاب و خوش‌آیند می‌کنند.
بنابراین یادگیری نحوه تعدیل احساسات خود به طور مناسب یکی دیگر از ویژگی‌های مهم یک برنامه جلوگیری از عود اعتیاد است. چندین راه برای کمک به تعدیل و مدیریت احساساتتان، صحبت کردن با یک گروه پشتیبانی، ورزش کردن یا تمرین تکنیک‌های حواس پرتی دیگر مانند مطالعه، تماشای تلویزیون یا گوش دادن به موسیقی تا زمانی که احساسات از بین بروند، است. دنبال کردن یک روال روزانه سالم نیز می‌تواند به کاهش استرس کمک کند، بنابراین بر مدیریت عوامل استرس‌زا روزانه کوچک، خوردن رژیم غذایی سالم، و استراحت کردن به میزان کافی، تمرکز کنید.
اقدامات خاص برای مقابله با میل شدید به برگشت به اعتیاد
پس از تشخیص موقعیت‌هایی که ممکن است باعث افزایش ایجاد میل شدید شوند، مراحل خاص را برای مدیریت آنها لیست کنید، از جمله:
- لیست کردن اسم‌ها و شماره‌های دوستان حامی یا اعضای خانواده که می‌توانید با آنها راحت راجع به میل شدیدتان به مصرف مواد صحبت کنید. در حالت ایده‌آل افرادی را انتخاب کنید که برای داشتن میل شدیدتان شما را قضاوت نکنند، و در واقع بتوانند پشتیبان و حامی شما باشند. صحبت کردن با دیگران در دوره‌ی بهبودی می‌تواند به شما کمک کند بینشی در مورد اینکه دیگران چگونه میل شدید خود را برای مصرف به طور موفقیت آمیز کنترل می‌کنند، به دست آورید.
- با یکی از اعضای گروه پشتیبان در ارتباط باشید. آنها می‌توانند چشم انداز شما را تغییر دهند و در مورد میل شما صحبت کنند یا فقط شما را همراهی کنند تا جایی که این میل به بازگشت به اعتیاد از سرتان بپرد.
- برای پرت کردن حواس خود آماده باشید به طوری که بر میل‌تان به بازگشت تمرکزی نداشته باشید. حواس پرتی‌های سالم عبارتند از: تمیز کردن، ورزش کردن، مدیتیشن، و یا هر چیز دیگری که ذهن شما را از میل به بازگشت به اعتیاد دور می‌کند. اگرچه احساس می‌کنید این تجربه پایان ناپذیر است، اما میل به مصرف در نهایت از سرتان می‌افتد.
- روش‌های موفقیت آمیزی که به واسطه‌ی آنها میل به مصرف از سرتان افتاده است را یادداشت کرده و هر از گاهی آنها را بخوانید.
- تمرکز خود را از میل به مصرف تغییر دهید و در مورد تمام تجربیات مثبت یا تمام پیشرفت‌هایی که کرده‌اید فکر کنید. تمام چیزهایی که از داشتن‌شان سپاسگذار و قدردان هستید را بنویسید.
لیستی از تمام عواقب و اثرات منفی که شما با استفاده از مواد مخدر خود تجربه کرده‌اید بنویسید، و در صورت تمایل، گاهی اوقات برای یادآوری اینکه چرا دیگر از مواد استفاده نمی‌کنید، به لیستتان رجوع کرده و آنها را بخوانید.
تفکرات خاص برای مقابله با میل به مصرف مواد مخدر
تمرین دادن مغزتان برای فکر کردن به چیزهای مثبت، یک مرحله مهم در کنترل میل به مصرف و جلوگیری از بازگشت به اعتیاد به مواد مخدر است. چند روش برای انجام این کار عبارتند از:
- به یاد آوردن اینکه زمانی که از مواد مخدر استفاده می‌کردید چقدر همه‌چیز ناخوشایند و دلگیر به نظر می‌رسید.
- فکر کردن به دلایلی که به خاطرشان مصرف مواد مخدر را متوقف کرده‌اید و رجوع به لیست عواقب منفی که مصرف مواد مخدر باعث ایجادشان شده بود.
- یادآوری به خودتان که میل به مصرف قسمتی طبیعی از فرآیند بهبودی و ترک است و شما مجبور نیستید به این میل تن دهید.
- تجسم اینکه میل به مصرف نوساناتی است که باید تحمل کنید. توقف افكار و اشتياق سواري روشی است که به جای اینکه شما را به اشتیاق به مصرف سوق دهد، ذهن شما را روی تجربه فیزیکی و جسمی میل به مصرف متمرکز می‌کند.
- مثبت بودن. زمانی که میل به مصرف شدید است، با به یادآوری موفقیت‌هایتان خودتان را تشویق کنید.
برنامه‌ریزی برای هر مرحله‌ای که برای رسیدن به این اهداف نیاز دارید ارزش زمانی که برای انجامش صرف می‌کنید را دارد، زیرا دستیابی به این اهداف به این معنی است که به طور فعال از بهبودی‌تان حفاظت می‌کنید، تا اینکه تنها بخواهید امیدوار باشید که چالش‌ها به وجود نمی‌آیند. مراحل کوچک و مهم زندگی‌تان را نیز جشن بگیرید. جلسات خودآموز در کمک به شما برای انجام این کار و ارائه انگیزه برای پاک ماندن، مانند سکه و یا برچسب‌های کلیدی به دست آمده برای افزایش هوشیاری عالی هستند. اطرافتان را با افرادی که با شما جشن می‌گیرند پر کنید.
غلبه بر بازگشت به اعتیاد
در حالی که داشتن برنامه جلوگیری از بازگشت به اعتیاد مهم است، اما تضمینی برای هوشیاری نیست. در واقع بازگشت به اعتیاد اغلب به عنوان بخشی طبیعی از بهبودی شناخته می‌شود. حتی در صورتی که از این موضوع اطلاع دارید، هنگامی که دچار بازگشت به اعتیاد می‌شوید ممکن است دچار احساسات گناه، شرم، ناامیدی، خشم یا ترس شوید. در صورتی که با این احساسات به درستی کنار نیایید، عود اعتیاد می‌تواند تبدیل به یک برگشت کامل به مصرف عادی و منظم مواد مخدر شود.
در عوض، سعی کنید به بازشگت به اعتیاد مانند یک علامت نگاه کنید که می‌توانید از آن طریق برای حمایت از تلاش‌هایتان برای بهبودی از درمان اضافه استفاده کنید. شما همچنین می‌توانید دریابید که مشکل سلامت روانی هوشیاری شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌توانید به سمت درمان آن قدم بردارید. در هر صورت، سعی نکنید به تنهایی این مشکل را مدیریت کنید. با دیگران ارتباط برقرار کنید و تقاضای کمک کنید.
با درمانگر، حامی یا گروه پشتیبان خود دوباره به هوشیاری‌تان متعهد شوید، در مورد تلاش‌هایتان صحبت کنید، و در صورت نیاز به دنبال برنامه درمان باشید. مدیریت عواقب بعدی بازگشت به اعتیاد دشوار است، اما حمایت برای کمک به شما به منظور عادی و طبیعی کردن تجربه و ترغیب شما برای هوشیار ماندن در دسترس است.
این کمک می‌کند تا به خودتان یادآوری کنید که مهم نیست چقدر مسائل استرس‌زا هستند، یا زندگی‌تان چقدر بد به نظر می‌رسد، مزایای پرهیز از استفاده از داروها سنگین‌تر از تسکین کوتاه مدتی است که ممکن است از استفاده دوباره از آنها به دست آورید. بهبودی یک فرآیند بلند مدت است، و میل و وسوسه و خطر بازگشت و شک و تردید با گذر زمان از بین می‌روند. برنامه ریزی برای جلوگیری از عود اعتیاد به معنی یافتن راه‌های جدید برای مقابله با زندگی و تمام چیزی است که به ارمغان می‌آورد.