روانگردانها داروهایی هستند که شناخت و ادراک افراد را تغییر می‌دهند. داروهای روانگردان، داروهایی هستند که شناخت یا ادراک فرد را تغییر می‌دهند. این داروها ممکن است بخشی از دسته بزرگتری از داروها باشند که بیشتر به نام توهم زاها شناخته می‌شوند، البته همه روانگردانها به عنوان داروهای توهم زا شناخته نمی‌شوند. تعاریف این نوع داروها متفاوت هستند اما عموما تعریف روانگردانها به شرح زیر است: مادهای است که اثر اولیه آن موجب تغییر در شناخت یا ادراک فرد می‌شود.
در مصرف کنندگان داروهای روانگردان، سطح بالایی از مقاومت به اثرات دارو ایجاد می‌شود، به شکلی که مصرف مکرر آن نیاز به دزهای بالاتر و بالاتر برای تولید اثر مشابه خواهند داشت. استفاده از داروهای توهم زا همچنین مقاومت به سایر داروهای این دسته را ایجاد می‌کند.
ریشه واژه روانگردانها از کجاست؟
واژه psychedelics از ریشه‌ای یونانی به معنای آشکار شدن روح است. در واقع از ترکیب دو واژه یونانی است، یکی به معنای روح و دیگری به معنای آشکار شدن. همان طور که از واژه psychedelics استفاده می‌شد، در طول سالها نحوه املای آن دچار تغییر شد. سپس واژه psychedelics دوباره شکل گرفته و به نظر می‌رسید این عبارت اشتباه است و باید از عبارت phanerothymic که در یونانی به معنای آشکار و روحانی است، استفاده کرد.
تعاریف روانگردانها
تعاریف زیر از دایره المعارف‌ها و لغت نامه‌های متنوعی استخراج شده‌اند. هر کدام از این تعاریف روانگردانها در علوم، پزشکی یا سایر رشته‌هایی که در مورد آن‌ها بحث می‌کنند، رایج هستند.
“به این وسیله شناخته می‌شوند: هالوسینوژن زا باشند یا انحراف ادراک، تغییر آگاهی، و گاها حالاتی مشابه روانپریشی.”
“داروهای روانگردان متنوع مانند ال اس دی، مسکالین، یا PCP که چنین آثاری دارند.”
“احساس عمیقی از ادراک حسی شدید.”
روانگردانها چیستند؟
داروهای روانگردان عموما با سایر موادی که موجب روان آشفتگی یا روانپریشی می‌شوند، مرتبط نیستند. بیشتر داروهای روانگردان، توهم زاها هستند و نمی‌توان آن‌ها را در هیچ گروه ماده یا دارویی با اثرات معمولی دسته بندی کرد. بر خلاف سایر داروها، روانگردانها عموما به طور کامل ذهن را به شکلی تغییر می‌دهد تا هوشیاری عادی را دستکاری کند.
افرادی که از روانگردانها سوء مصرف می‌کنند، عموما به دنبال حالتی دیگر مشابه حالت خلسه هستند که کاملا ذهن را از حالت و رفتار هشیارانه خارج می‌کند. این داروها اغلب برای کاوش ذهن یا ارتقای رویا دیدن مصرف می‌شوند.
انواع روانگردانها
گونه‌های مختلفی از داروهای روانگردان وجود دارند. رایج‌ترین آن‌ها به سه خانواده مشخص ترکیبات زیر تعلق دارند:
- تریپتامین‌ها
- فنل اتیل آمین‌ها
- لایسرگ آمیدها
هر نوع از داروهای روانگردان باعث ایجاد یک حالت ذهنی کاملا متفاوت برای مصرف کننده می‌شود. برخی از آن‌ها اثرات ملایم تا متوسطی ایجاد می‌کنند، در حالی که سایر آن‌ها می‌توانند تاثیر جدی و طولانی مدتی بر مصرف کننده داشته باشد. در اکثر مواقع روانگردانها شدیدا اعتیاد آور نیستند ولی به این معنا نیست که قویا خطرناک نباشند. طبیعت غیر قابل پیش بینی این داروها باعث می‌شود به شدت ناپایدار و خطرناک باشند.
خطرات سوء مصرف داروهای روانگردان
داروهای روانگردان متنوعی نظیر ال اس دی ، اسید و مسکالین به صورت عادی در خیابان‌ها مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند. متاسفانه خطرات احتمالی متعددی با مصرف داروهای روانگردان بروز می‌کند با اینکه این داروها عموما اعتیادآور تشخیص داده نمی‌شوند نمی‌توان به طور کلی آن‌ها را بی خطر در نظر گرفت. دلیلش این است که افرادی که داروهای روانگردان را سوء مصرف می‌کنند در معرض خطر تصادف ، سانحه، افکار سوءبرداشت شده، رفتار روان پریشانه یا سایر خطرات جدی قرار بگیرند. استفاده از این قبیل داروها ممکن است منجر به نشان دادن رفتار بدی نشأت گرفته از اثرات دارو شود. این رفتار وقتی اتفاق می‌افتد که مصرف کننده در افکار، احساسات و برداشتش از محیط خارجی غرق می‌شود و به مرحله‌ای می‌رسد که فرد از اضطراب جدی و ناتوانی شدیدی برای کنار آمدن با احساساتش رنج می‌برد. این مسئله می‌تواند برای ساعت‌ها ادامه پیدا کند و منجر به رفتارهای غیر منطقی یا غیر قابل پیش بینی مانند برون ریزی، به خود آسیب رساندن یا اقدام به خودکشی شود.
بیشتر اوقات، دلیل اینکه افراد تحت تاثیر داروهای روانگردان خود را در بیمارستان یا در وضعیت بدی پیدا می‌کنند، این است که به دلیل اضطراب شدید یا پارانویا رفتار بدی نشأت گرفته از اثرات دارو از خود نشان داده‌اند. این احساسات، هیجانات و به طور کلی غرق افکار شدن عموما پس از نشان دادن رفتار بد، به دلیل از بین رفتن اثر دارو ناپدید می‌شوند، اما در گاهی موارد نادر چنین حالت روانپریشی برای چند هفته یا ماه پس از مصرف دارو ادامه پیدا می‌کند.
اثرات سوء مصرف داروهای روانگردان
افرادی که دچار سوء مصرف داروهای روانگردان هستند معمولا از نظر احساسی ناپایدار هستند، ممکن است دچار توهم شوند یا به صورت غیر قابل پیش بینی رفتار کنند. درک زمان و محیط کاملا تغییر می‌کند. اگر اطراف یا محیط بیرونی، امن و مطلوب باشد، رویکرد و احساسات مصرف کننده خوب خواهد بود؛ در نتیجه رفتار متاثر از مصرف دارو نیز مناسب خواهد بود. در حالی که اگر رویکرد شخص بد باشد، فرد افسرده باشد، محیط ترسناک یا تهدید آمیز یا ناراحت کننده باشد، احتمال رفتار نامناسب متاثر از دارو را افزایش می‌دهد. این امر یکی از حقایقی است که افراد ترجیح می‌دهند در مورد روانگردانها، چشم پوشی یا به اشتباه تفسیر کنند. این امر به اثبات رسیده است که آثار سوء مصرف روانگردانها بیشتر در زمان‌هایی که شخص تحت تاثیر دارو قرار دارد، مشاهده می‌شود. به طور کلی این آثار پس از اتمام اثر دارو از بین می‌روند و آثار جانبی ماندگاری ندارند. درصد کمی از مصرف کنندگان از روانپریشی یا سایر آثار جانبی، به دلیل تصمیمشان مبنی بر سوء مصرف داروهای به شکل طبیعی روانگردان، به صورت طولانی مدت رنج خواهند برد. به دلیل خطرات احتمالی نامشخص، بایستی از سوء مصرف روانگردانها اجتناب یا در سطح حداقل ممکن نگه داشته شود.
متاسفانه اطلاعات کافی درباره سوء مصرف روانگردانها وجود ندارد تا بتوان فرضیه درستی داشت که آیا این داروها نظیر ال اس دی یا مسکالین واقعا بی خطر است یا می‌توانند آسیب‌های جدی به فرد برساند. تحقیق‌ها و مطالعات بیشتری برای تعیین اثرهای طولانی مدت، ماندگار و حقیقی که این نوع سوء مصرف می‌توانند روی شخص باقی بگذارند، انجام خواهد شد. داروهای روانگردان مانند ال اس دی یا قارچ‌های روانگردان، قرن‌ها است که برای ایجاد یک حالت نئشگی به ویژه در گردهمایی‌های قبیله‌ای و روحانی استفاده شده است. مواد روانگردان به دلیل آثار درمانیشان و در مراسم مذهبی متعددی برای کمک به ایجاد حالت روانپریشی یا برانگیختگی روحانی، توسط برخی قبیله‌ها تحسین می‌شوند.
خطرات روانی هستند
روانگردانها خطرات شناخته شده کمی برای ایجاد آثار جانبی فیزیکی دارند مگر اینکه مصرف کننده در نتیجه سانحه یا طغیان رفتاری تحت تاثیر این داروها، آسیب ببینند. در غیر این صورت، روانگردانها قرار است که آثار روانی مانند ناپایداری یا شفافیت کمتر ذهنی را ایجاد کنند، اما اگر فرد پیش از استفاده از دارو، از ناپایداری ذهنی رنج ببرد؛ این امر منجر به مشکل بزرگی خواهد شد.
آثار متفاوت هستند
اثرات روانگردانها به شکل چشمگیری تغییر می‌کند و به شدت غیر قابل پیش بینی هستند. آن‌ها می‌توانند حالات هوشیاری شدیدا متفاوتی را حتی از یک مصرف تا مصرف بعدی برای یک مصرف کننده ایجاد کند که خطرناک است. این داروها می‌توانند منجر به آگاهی نسبت به افکار یا خاطرات سرکوب شده‌ای باشند که برای مدتی دست نخورده بوده‌اند یا به آن‌ها فکر نکرده بودند. افرادی که روانگردانها را مصرف می‌کنند بایستی آمادگی مقابله با افکار، خاطرات یا احساسات سرکوب شده خود را، که به طور عادی به آن فکر نمی‌کنند، داشته باشند.
تجربه تحت تاثیر پیش زمینه قرار دارد
پیش زمینه‌ای که فرد در آن داروهای روانگردان را مصرف می‌کند، عامل اصلی نتیجه و خروجی است که مصرف کننده خواهد داشت. به عبارت دیگر، اگر مصرف کننده روانگردانها را با این باور که باعث سرگرمی خواهد شد مصرف کند، بنابراین مصرف کننده در پیش زمینه‌ای است که محیط اطراف سرگرم کننده خواهد بود و احتمالا نتیجه مطلوبی خواهد داشت. بر عکس، اگر مصرف کننده در محیطی باشد که در آن آشفتگی، تهدید، ترس یا سایر خطرات محیطی مشابه باشد، احتمال این که مصرف کننده تجربه آشفته داشته باشد، افزایش می‌یابد.
افکار می‌توانند غرق کننده باشند
یکی از دلایل ابتدایی که بسیاری از افرادی که روانگردان مصرف می‌کنند، کارشان برای درمان به بیمارستان می‌کشد این است که غرق افکار شدن می‌تواند باعث شود که به چیزهای عجیبی فکر کنند. این احساسات و افکار پنهانی که به صورت طبیعی برای حفظ آرامش سرکوب می‌شوند، می‌توانند به سرعت، زمانی که داروهای روانگردان مصرف می‌شوند، آشکار شوند و می‌توانند منجر به یک سری خطرات احتمالی برای مصرف کننده شوند.
با اینکه اعتیادآور نیستند اما خطرناکند
داروهای روانگردان با اینکه به طور کلی اعتیادآور به شمار نمی‌آیند، اما می‌توانند خطرات جدی را برای مصرف کننده ایجاد نمایند. اگر با پیش زمینه یا رویکرد غلطی مصرف شوند، خطر رخ دادن رفتار نامناسب یا طغیان احساسی جدی را افزایش می‌دهند. قرار گرفتن در کنار افراد اشتباه، می‌تواند خطر جدی نظیر مشارکت در یک تجاوز یا سانحه احتمالی را بدون حتی درک این که چه اتفاقی در حال افتادن است، افزایش دهد. قرار گرفتن در اطراف اشخاصی که مصرف کننده را عصبانی می‌کنند، می‌تواند منجر به خطرات جدی برای آن اشخاص شود زیرا مصرف کننده احتمال دارد به شکلی منفی واکنش نشان داده و به آن‌ها آسیب برساند.
شایان توجه است که خطرات محیط مصرف کننده روانگردان را شناسایی و از نشان دادن چنین رفتارهای پرخطری در صورت امکان پرهیز کرد. برخی رویدادهای قبیله‌ای و روحانی تاکید به مصرف این داروها دارند ولی به طور کلی، مصرف داروهای روانگردان در ایالات متحده امریکا غیر قانونی و خطرناک است. در حالی که این قانون، افراد را از مصرف ال اس دی یا مسکالین برای رسیدن به نئشگی باز نمی‌دارد، اما تعداد سوء مصرف این مواد و در نتیجه آسیب‌های حاصل از آن را کاهش داده است.
آیا روانگردانها اعتیادآور هستند؟
جواب کلی سوال فوق خیر است. روانگردانها عموما اعتیادآور نیستند اما این بدان معنی نیست که هیچ مورد اعتیاد به داروی روانگردانی وجود ندارد. وقتی که افراد اعتیاد پیدا می‌کنند، معمولا از عوارض جانبی فیزیکی عمده‌ای رنج نمی‌برند، زیرا اثرات اعتیادآور داروهای روانگردان در زمینه روانی قرار می‌گیرند. اعتیاد به داروی روانگردان ممکن است به دلیل تصمیم مصرف کننده به استفاده مکرر و چندباره دارو رخ دهد. معمولا تنها نشانه اصلی اعتیاد، خماری است که مصرف کننده زمانی که نئشه نیست تجربه می‌کند، البته افسردگی و اضطراب نیز دیگر نشانه‌های رایج در افراد معتاد به داروهای روانگردان هستند.
آیا کمکی برای اعتیاد به داروهای روانگردان وجود دارد؟
در حالی که شاید این شایع‌ترین اعتیاد در جهان نباشد، لزوما به این معنی نیست که روشی برای کمک به افرادی که از اعتیاد به داروهای روانگردان رنج می‌برند، وجود ندارد. افرادی که اعتیاد دارند یا احساس می‌کنند فقط با مصرف داروهای روانگردان می‌توانند احساس شادی و سرگرمی کنند، می‌توانند با مراجعه به مراکز بازپروری و درمانی، روش‌های مختلف حمایت، درمان و مراقبت را به دست آورند.
هر گونه اعتیادی، به هر دارویی، متفاوت است، در نتیجه ممکن است چند روش را برای درمان و بهبودی استفاده کنید تا روشی که برای شما کاربردی است، بیابید. توجه داشته باشید که شما تنها شخصی هستید که از وابستگی جسمی و روانی رنج می‌برید و زمانی می‌توانید این حمایت و کمک مورد نیاز را دریافت کنید، که خودتان بخواهید و آماده امتحان کردن باشید. بیشتر اوقات، گروه‌های حمایتی و رفتار درمانی بیشترین تاثیر را برای درمان اعتیاد به داروهای روانگردان دارند.
گروه حمایتی فوق العاده است زیرا که اجازه می‌دهد مصرف کننده با دیگران کار کند، با افرادی که با موقعیت‌های مشابه درگیر هستند صحبت کنند و پایه‌ای برای یک رابطه استوار بسازد تا بتواند مصرف دارو را تحت کنترل درآورد. رفتار درمانی نیز به دلایل مشابه موثر است. در اینجا مصرف کننده دلیل سوء مصرف داروهای روانگردان نظیر ال اس دی و مسکالین را فرا می‌گیرد و سپس تلاش می‌کند تا راهی پیدا کند تا از مصرف دارو اجتناب کند و در این چالش موفق شود؛ یا رفتارهای مخرب خود را که معمولا در زمان مصرف دارو وجود دارد، شناسایی می‌کنند. از رفتار درمانی می‌توان برای فراهم آوردن یک پایه استوار برای بازپروری افرادی که به کمک به کنار آمدن یا غلبه بر اعتیاد به داروهای روانگردان دارند استفاده کرد.
کمک برای سوء مصرف رونگردان‌ها
شایان توجه است که سوء مصرف روانگردانها می‌توانند منجر به پیامدهای جدی شوند. سانحه یا تصادف، دو نگرانی اصلی هستند زمانی که روانگردانها مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند به این دلیل که این داروها می‌توانند چنین تغییراتی در وضعیت روانی یا درک از واقعیت ایجاد کند که مصرف کننده را در معرض خطر جدی قرار دهد. بسیاری از افرادی که با داروهای روانگردان از خود بی خود می‌شوند، اصلا درک نمی‌کنند که مشغول انجام چه کاری هستند، با چه کسی آن کار را انجام می‌دهند و این مسئله می‌تواند منجر به خطرات جدی برای فرد شود.
به صورت مشابه، افراد تحت تاثیر داروهای روانگردان، ممکن است شناخت درستی از اتفاقات اطرافشان نداشته باشند و در نتیجه دچار طغیان رفتاری یا سایر اثرات جانبی جدی شوند. برای افراد بیگناهی که در محیط افراد هستند و تحت تاثیر داروهای روانگردان نیستند نیز ممکن است خطر وجود داشته باشد، اگر که مصرف کننده تصور کند که آن‌ها می‌خواهند به وی آسیب برسانند یا سایر باورهای روانپریشانه یا غیرمنطقی وی بروز کنند.
خوشبختانه برای کسانی که دچار سوء مصرف روانگردانها هستند، کمک وجود دارد و از آن جایی که این داروها به شدت اعتیادآور نیستند، احتمالا خطر جدی فرد را پس از ترک اعتیاد تهدید نمی‌کند. در برخی موارد، حمایت روانی و مراقبت مستمر، می‌تواند نقش کلیدی در تصمیم مصرف کننده برای کنار گذاشتن همیشگی داروهای روانگردان و به اصطلاح پاک ماندن بازی کند. ممکن است به زمان نیاز داشته باشد و خانواده و دوستان باید حمایت خود را نشان دهند، و مصرف کننده بایستی اراده داشته باشد اما کمک برای مصرف روانگردانها وجود دارد و موقعیت ناامید کننده نیست.
“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”