اگر قصد دارید به درمان اعتیاد عزیزان خود بپردازید باید بدانید که شروع طرح درمان در مکانی که تیم پزشکی بتوانند فوری شروع به کار نمایند اهمیت بسیار زیادی دارد. پس از آنکه توانستید بیمار خود را متقاعد کنید که به کمک نیاز دارد نباید وقت را تلف کنید و به سرعت برنامه توانبخشی و بازپروری را شروع نمایید. اگر قبلاً هم سعی کرده‌اید که به او کمک کنید اما شکست خورده‌اید، اصلاً نگران نباشید و امید خود را از دست ندهید. تعداد زیادی از محققان عقیده دارند که باید هرچه زودتر برنامه ترک اعتیاد مواد مخدر و الکل را شروع کرد. ممکن است اعتیاد به مواد مخدر یا الکل برای شما قابل تشخیص نباشد. معمولاً این افراد تصور میکنند هر کسی که به دام اعتیاد به مواد مخدر یا الکل افتاد هیچ راه نجاتی ندارد و باید به شرایط فعلی خود ادامه بدهد. اگر یکی از اعضای خانواده شما در دام اعتیاد گرفتار شده است از کمک گرفتن خودداری میکند، مشاوره با متخصص میتواند به او در خصوص عوارض مصرف مواد مخدر و ترک نکردن آن کمک کند. ترک اعتیاد یک فرآیند دقیق است که با صرف زمان و صبر و شکیبایی همراه است. در صورتی که شما به عنوان همراه بیمار در کنار او باشید و او را مورد حمایت خود قرار دهید بیمار متوجه میشود که شما در خصوص درمان او کاملا مصمم و کاملاً جدی هستید.
روش‌هایی متعددی برای ترک مواد مخدر یا الکل وجود دارد. هنگامی‌که تصمیم میگیرید به فردی که در دام اعتیاد افتاده است کمک کنید باید بدانید که او علاوه بر اعتیاد جسمی از لحاظ ذهنی نیز به مواد مخدر یا الکل وابستگی دارد. معمولاً درمان افرادی که به الکل و مواد مخدر اعتیاد دارند از طریق بیمارستان، کلینیک، مداخلات پزشکی، روش‌هایی درمانی مختلف و درمان گروهی انجام میشود.
مراکز بیمارستانی
بیمارستان‌ها از جمله مراکزی هستند که به افراد معتاد به الکل و مواد مخدر خدمات رسانی میکنند. برخی از این مراکز بیمارستانی به طور جدی این افراد را در مراکز اورژانس بستری میکنند. در صورتی که بیمار از مطب پزشک به این بیمارستان ارجاع داده شود پرسنل بیمارستان به او کمک خواهند کرد. بیمارستان و مطب پزشک اولین مکانی هستند که به ذهن اطرافیان بیمار می‌رسد و از آنجا برای درمان و بهبودی عزیز خود کمک می‌‌گیرند. بیمارستان به تسهیلات سرپایی یا بستری مجهز است و میتواند به طور جدی به عوارض حاصل از سوء مصرف الکل و مواد مخدر و علائمی که بیمار در فرآیند ترک اعتیاد به آن دچار میشود بپردازد. در شرایط اورژانسی نیز بیمارستان نهادی است که در خدمت این بیماران قرار دارد. در صورتی که فکر می‌کنید شرایط بیمار شما اورژانسی است فورا از بیمارستان تقاضای کمک کنید. انتخاب یک طرح درمانی جامع برای افرادی که به الکل و مواد مخدر اعتیاد دارند اهمیت بسیار زیادی دارد. این روش درمانی میتواند از بروز برخی علائم حاد و مصرف مجدد مواد مخدر پیشگیری کند به تسکین علائم بیمار بپردازد. در مواردی که بیمار در شرایط متوسط قرار داشته باشد از تجهیزات و تسهیلات سرپایی برای درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل استفاده میشود. این مراکز قادر هستند به درمان و ترک اعتیاد افرادی که در شرایط حاد قرار دارند نیز بپردازند. در اکثر موارد برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی حاد، از داروها و مداخلات پزشکی بهره گرفته میشود. از آنجایی که انواع مختلفی از مواد مخدر و مشروبات الکلی وجود دارد، روش‌هایی مختلفی نیز برای ترک آنها طراحی شده است. بنابراین مراکز بیمارستانی با شرایط و نیازهای بیمار آشنایی کامل دارند. میتوان در این مراکز به راحتی افرادی که به طور همزمان به الکل و مواد مخدر اعتیاد دارند را نیز درمان کرد. برخی از علائم ناشی از ترک اعتیاد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند عبارتند از:
- تشنج ناشی از ترک اعتیاد
- رعشه
- توهم
میتوان برنامه سم زدایی را برای افرادی که به مواد مخدر یا الکل اعتیاد دارند در بیمارستان اجرا کرد. معمولاً علائم حاصل از ترک اعتیاد و مواد مخدر طی ۴۸ ساعت اول بروز میکند بنابراین باید فوراً از پزشک و مراکز درمانی تقاضای کمک کرد. گاهی اوقات برخی از علائم جدی ناشی از ترک اعتیاد باعث بروز عوارض جانبی می‌شوند نیاز به درمان پزشکی، آهسته کردن روند سم زدایی، یا سایر روش‌هایی درمانی دارند بنابراین بهتر است فرد در مراکز ترک اعتیاد بستری شود و فرآیند درمان او آغاز گردد. یکی از مزایای درمان سرپایی این است که بیمار میتواند فعالیت‌های روزمره خود را نیز ادامه دهد و به درمان نیز بپردازد. معمولاً این روند شامل مصرف دارو، روان درمانی، و سایر روش‌هایی درمانی است. این روش درمانی معمولاً چند ساعت طول می‌‌کشد و بیمار میتواند حین درمان به زندگی اجتماعی، خانوادگی، و فردی خود بپردازد و به سر کار برود.
کلینیک و مراکز درمانی
کلینیک و مراکز درمانی متعددی برای درمان و سم زدایی مواد مخدر و الکل وجود دارد. برنامه توانبخشی مراکز درمانی معمولاً شامل خدمات سرپایی، بستری، یا هر دو است. ممکن است این مراکز بر ترک انواع خاصی از مواد مخدر تمرکز نمایند یا به طور تخصصی به ترک اعتیاد به الکل بپردازند، بنابراین بهتر است قبل از مراجعه به این مراکز با آنها تماس بگیرید و اطلاعات لازم را به دست بیاورید. در اکثر موارد پزشک در مطب خود نوع خدماتی که بیمار نیاز دارد را مشخص میکند، بنابراین شما میتوانید از پزشک بخواهید بهترین مرکز موجود در این زمینه را معرفی نماید. یکی از مزایای خدمات بستری در این مراکز این است که بیمار میتواند مدت مشخصی را در این کلینیک بگذراند. در این دوران بیمار به صورت ۲۴ ساعته به پزشک، پرستار و حمایت از سایرین دسترسی دارد. در مراکز ترک اعتیاد خدمات روان درمانی نیز ارائه میشود و همیشه تعدادی پزشک و پرستار در این مرکز حضور دارند. بیماران در حین درمان از برنامه دارویی، برنامه گروه درمانی، خانواده درمانی و سایر روش‌هایی بازپروری از الکل و مواد مخدر بهره می‌‌گیرند. بنابراین باید هنگام یافتن بهترین روش و بهترین مرکز برای ترک اعتیاد عزیزان خود همه این موارد را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید. زیرا برخی از روش‌های به خوبی برای تعدادی از بیماران جواب می‌‌دهد اما تعدادی از آنها به روش‌هایی درمانی ترکیبی نیاز دارند. برخی از مراکز ترک اعتیاد در خدمات درمان سرپایی اقدام به برگزاری جلسات مشاوره میکنند و روش‌هایی درمانی متعددی را بر اساس نیاز بیمار ارائه می‌دهند و بیمار میتواند برای درمان ترک اعتیاد روانی خود از خدمات روان درمانی بهره بگیرد. معمولاً برنامه درمان اعتیاد روان شناختی نیز در این مراکز به صورت خدمات سرپایی ارائه میشود مگر آن که شرایط کاری و اجتماعی بیمار با این مسئله تداخل داشته باشد. در مراکز ارائه دهنده خدمات سرپایی بیمار در مرکز بستری نمی‌‌شود بنابراین او نمی‌تواند به صورت ۲۴ ساعته و در طول هفته به پزشک و پرستاران مرکز دسترسی داشته باشد. این خدمات اغلب برای افرادی که اعتیاد شدید یا وابستگی به مواد ندارند، مناسب است. اگر یکی از عزیزان شما اعتیاد خفیف یا متوسط به الکل دارد استفاده از این خدمات بهترین راه برای کمک به او محسوب میشود. این مراکز فاقد دارو یا خدمات ضروری برای افرادی هستند که اعتیاد شدید دارند بنابراین در صورتی که بیمار در شرایطی باشد که امکان درمان او در مرکز وجود نداشته باشد او را به مرکز خدمات بستری ارجاع خواهند داد. خدمات سرپایی معمولاً در مواردی پیشنهاد میشود که بیمار به درمان پیوسته یا تکمیل پروسه درمان نیاز دارد. این حالت به پزشک کمک میکند که از میزان پیشرفت آگاهی کامل داشته باشد و به بیمار برای ترک مواد مخدر یا الکل کمک کند. برخی از مراکز به صورت همزمان به سم زدایی و بازپروری بیمار می‌‌پردازند. معمولاً این مراکز در دو مرحله به درمان بیمار اقدام میکنند، مرحله اول که سم زدایی نام دارد و بدن بیمار از هرگونه الکل و مواد مخدر پاکسازی میشود، مرحله دوم که بازپروری نام دارد بیمار با سایر افراد ارتباط برقرار میکند، فرایند درمان را کامل میکند، در دوره‌های آموزشی شرکت میکند، و بر مهارت‌های اجتماعی و زندگی تمرکز می‌نماید. این مرکز از اهمیت و کارآمدی بیشتری برخوردار است زیرا بیمار میتواند در طول درمان در آنجا بستری شود. معمولاً بیماران در کنار هم زندگی میکنند در اکثر مواقع افرادی که شرایط یکسانی دارند در یک اتاق بستری می‌شوند. این کار باعث میشود آنها بتوانند با یکدیگر ارتباط عاطفی برقرار کنند و از یکدیگر در طول دوره سم زدایی حمایت نمایند و به راهنمایی یکدیگر بپردازند. برخی از مراکز دوره سم زدایی سریع را پیشنهاد میکنند که با دادن داروی خواب آور به بیمار به کمک میکنند تا الکل و مواد مخدر از بدن خارج او شود. به این ترتیب در مواردی که باید فرآیند سم زدایی به سرعت انجام شود از این روش برای کمک به بیماری که به مصرف الکل اعتیاد دارد استفاده می‌گردد. معمولاً فرآیند سم زدایی در مراکز مختلف متفاوت است اما معمولاً طی مدت ۱ تا ۸ هشت ساعت انجام میشود. در اکثر مواقع از این روش برای سم زدایی مواد مخدر استفاده می‌شو د این در حالی است که برای سم زدایی سایر مواد اعتیاد آور نیز به کار می‌رود. در طول درمان بیمار بیهوش میشود و هنگامی‌که به هوش می‌آید تا چند روز پس از از بین رفتن کامل علائم ترک و خماری او را در مرکز نگه می‌دارند تا از بر طرف شدن همه علائم اطمینان حاصل شود. پزشک، پرستار، متخصص بیهوشی، و درمانگران از جمله افرادی هستند که در این مراکز فعالیت دارند. معمولاً طی مدت چند روز پس از سم زدایی فرایند درمان تکمیل میشود و به صورت سرپایی ادامه داده خواهد شد تا از بازگشت بیمار به مصرف مواد مخدر یا الکل پیشگیری گردد.
کمک به فرد معتاد
هنگامی‌که به برنامه فردی که به الکل یا مواد مخدر اعتیاد دارد نگاه می‌کنیم متوجه می‌‌شویم که روند درمان او با مداخله و کمک اعضای خانواده و دوستانش تکمیل میشود که متوجه شده‌اند بیمار به کمک نیاز دارد و در صدد کمک به او برآمده‌اند. میتوانید به اشکال مختلف به بیمار کمک کنید کمک اعضای خانواده یا دوستان یکی از روش‌هایی درمانی است. این امر معمولا اولین گام در فرآیند ترک اعتیاد افرادی است که از وابستگی شدید به مواد مخدر یا الکل و مشکلات حاصل از آن رنج می‌‌برند. این مداخلات زمانی تکمیل میشود که شما تصمیم میگیرید به فردی که به الکل اعتیاد دارد کمک کنید و متوجه می‌شوید که در مراکز ترک اعتیاد بیمار میتواند در حین درمان از کمک و حمایت سایر افراد و خدمات پزشکی بهره بگیرد. این روند کاملاً طبیعی است و شما و دوستان بیمار میتوانید به صورت گروهی به او کمک نمایید تا از بستگی به الکل و مواد مخدر رها شود برنامه ترک اعتیاد شامل تماس با مرکز مربوطه آمادگی مرکز ترک اعتیاد برای پذیرش بیمار و ایجاد یک برنامه منظم برای همه اعضای خانواده و دوستان بیمار است که قصد دارند در این فرآیند به کمک کند. در این مرحله فرد بیمار از عوارضی که الکل یا مواد مخدر و سلامت او و سایر اعضای خانواده و دوستان او گذاشته است اطلاع خواهد یافت. هنگامی‌که تصمیم میگیرید به این فرد کمک کنید باید همه نکاتی که به ذهن شما می‌رسد را در خصوص نوع مواد مصرفی، علت شروع اعتیاد، زمان شروع مواد مخدر یا الکل یادداشت کنید. سعی کنید همواره کنار بیمار باشید تا بتواند از این بحران و عوارض منفی اعتیاد به سلامت عبور کند. در طول درمان به بیماران اولتیماتوم داده میشود و شامل مواردی است که دیگر با بیمار مجاز به انجام یا داشتن آنها نیست. این اولتیماتوم میتواند در محل کار شامل مواردی مانند از دست دادن شغل در صورت سرپیچی از برنامه درمان و در محیط خانوادگی شامل مواردی از قبیل از دست دادن فرزند، ماشین، یا هر چیزی که برای او اهمیت دارد، باشد. برخی موارد از مداخلات اجباری استفاده میشود و فرد معتاد به زور به کمپ ترک اعتیاد اجباری برده میشود و ممکن است او را در محل کار یا منزل به کمپ ترک اعتیاد تحویل دهند. در این موارد باید یک روان درمانگر با تجربه که از طرف دولت مجوز دارد، در روند کار حضور داشته باشند و بیمار به طور کامل اجباری و ضروری بودن ترک را احساس نماید.
روان درمانی
این بخش زمانی انجام میشود که بیمار مرحله سم زدایی و بازپروری را تکمیل کرده باشد. میتواند روان درمانی را تحت عنوان رفتار درمانی تکمیل کرد که به بیمار کمک میکند بتواند کارهای منفی را در زندگی خود بشناسد. پس از آنکه این رفتارها شناسایی شدند روانشناس به بیمار کمک میکند هر آنچه که او را تحریک میکند، رفتارهای منفی و ناهنجار را انجام دهد رها کند و رفتارهای مثبت بیشتری را شناسایی نماید و از آنها بهره بگیرد. معمولاً این مرحله به همراه دارو درمانی انجام میشود در اکثر مواقع روان درمانی پس از اتمام بازپروری نیز ادامه می‌‌یابد. مشاوره درمانی، خانواده درمانی، و گروه درمانی از جمله موارد بسیار سودمند برای افرادی هستند که قصد دارند دیگر در دام اعتیاد گرفتار نشوند. اگر شما قصد دارید از نحوه کمک به هر موجود اطلاع یابی باید به خاطر داشته باشید که حضور و شرکت در جلسات درمانی کلینیک تخصصی ترک اعتیاد اهمیت بسیار زیادی دارد.