اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری خطرناک است. اگر این بیماری کنترل نشود اعتیاد می‌تواند منجر به مرگ در اثر اوردوز شود. باید اعضای خانواده در مورد کسی که مشکوک به اعتیاد به مواد مخدر است، بعضی از علائم و نشانه‌های آن را شناخته و در مورد آن شخص تحت نظر بگیرند. مواد افیونی، یکی از مشتقات به شدت اعتیاد آور مواد مخدر هستند که علائم ملموسی در بدن، ذهن و زندگی اجتماعی معتاد دارد. اگر این نشانه‌ها و علائم اعتیاد یا سوءمصرف مواد را در شخصی دیدید، بلادرنگ بدنبال کمک به آن فرد باشید. اوردوز می‌تواند در هر لحظه‌ای اتفاق بیافتد، پس پیش از آنکه خیلی دیر شود کاری صورت دهید.
اعتیاد به هیچ مسئله‌ای توجه نکرده و فارغ از سن، جنس، موقعیت اجتماعی-اقتصادی، تربیت خانوادگی یا تمایل جنسی، فرد را درگیر می‌کند. با اینکه هیچ درمانی برای اعتیاد وجود ندارد ولی می‌توان اعتیاد را درمان کرد. اگر علائم و نشانه‌های اعتیاد در مراحل اولیه آن شناسایی شود، احتمال بهبودی فرد بالاست. رفتن به مراکز درمانی که متخصصین قابل اعتماد و سیستم حمایتی قوی داشته باشد یکی از بهترین تصمیم‌هایی است که می‌توان در زمان وقوع چنین بحرانی اتخاذ کرد. درمان شامل سم‌زدایی، ارزیابی و برنامه‌ای شخصی‌سازی شده برای کمک به مبارزه علیه این بیماری است.
از کجا می‌توان فهمید که کسی از مواد افیونی استفاده می‌کند؟
با شیوع سوءمصرف افیون، بسیاری از افراد اگر به عزیزان خود نسبت به اعتیاد به مواد مخدر مشکوک باشند، به دنبال نشانه‌های سوءمصرف این مواد هستند. یکی از سوالات متداول چنین افرادی، نحوه تشخیص اعتیاد و علائم هشدار دهنده مشکلات مواد افیونی است.
برای شناخت علائم سوءمصرف افیون، باید دانست که برخی افراد مصرف مواد را بصورت تفننی آغاز می‌کنند ولی برای برخی دیگر اینطور نیست. برخی از افراد ابتدا، مخدر را بصورت تجویز شده دریافت می‌کنند، ولی وقتی بدن نسبت به آن مقاوم می‌شود، شروع به سوءمصرف آن دارو می‌کنند.
علائم فیزیکی معتاد به مواد مخدر و سوءمصرف مواد
برخی از علائم فیزیکی اعتیاد به مواد مخدر و سوءمصرف مواد عبارتند از:
- کسانی که سوءمصرف مواد مخدر دارند، بعد از مصرف یک دوز از مخدر، بطور قابل توجهی سرخوش شده و شدیداً شادند.
- علامت فیزیکی دیگر مصرف مواد احساس خستگی و آرامش، به محض فروکش کردن سرخوشی است.
- فرد احساس گیجی دارد.
- مردمک چشم‌ها تنگ می‌شوند.
- فرد گاه و بیگاه چرت می‌زند یا هشیاری خود را از دست می‌دهد.
- سرعت تنفس فرد کاهش می‌یابد.
در اوایل مصرف، فرد بعد از مصرف مواد، زیاد خود را می‌خاراند. شاید فرد احساس تهوع داشته باشد و حتی استفراغ کند. دیگر علائم فیزیکی اعتیاد به افیون عبارتند از یبوست و واکنش‌ها و حرکات آهسته.
با در نظر گرفتن هروئین، که آن نیز یکی از مواد افیونی است، برخی از علائم کوتاه مدت مصرف عبارتند از: حالت تهوع، استفراغ، تنفس کُند، خارش و سرگیجه. علائم مصرف هروئین معمولاً رنگ پریده، مردمک چشم تنگ و خشکی دهان است. ضمناً همانند سایر افیون‌ها، یبوست نیز یکی دیگر از علائم مصرف است که می‌تواند معتاد به هروئین را مجبور به استفاده از ملیّن‌ها نمایند. مصرف دائم هروئین بصورت تزریقی موجب عفونت پوست و همچنین سایر عفونت‌ها و تضعیف سیستم ایمتی بدن می‌شود، به همین خاطر معتادین به هروئین مکرراً مریض می‌شوند.
علائم و عوارض جانبی مصرف مواد مخدر
در ابتدا سوءمصرف مواد ارتباط بین نورون‌های مغز را تغییر می‌دهد و تغییراتی در رفتار، افکار و فیزیولوژی معتاد ظاهر می‌شود. در نتیجه امکان دارد شما انواع مختلفی از تغییرات فیزیکی و روانشناسی را در فرد معتاد ببینید. علائم اولیه سوءمصرف مخدر عبارتند از:
- خشکی دهان
- یبوست
- تعریق
- احساس سبکی سر
- سرخوشی و شادی بیش از حد
- مردمک تنگ
- صورت رنگ پریده
- عدم تمرکز
- خواب‌آلودگی یا بیخوابی
در صورتی که کمک از راحت نرسد، علائم شدیدتر و جدی‌تر بروز می‌کند: از جمله:
- درد قفسه سینه
- کهیر
- راش پوستی
- تشنج
- ضربان قلب تند
- ضربان قلب کُند
- سختی در تنفس یا عدم امکان تنفس
- تنفس کوتاه و کم عمق
- سختی در بلعیدن یا عدم امکان بلع
- صورت، زبان، دست‌ها، پاها یا گلوی متورم
- استفراغ غیر قابل کنترل حتی با دارو
- سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی
- تهوع و استفراغ
- فشار خون پایین
علائم روانی سوءمصرف مخدر عبارتند از:
- گیجی
- بی اشتهایی
- زود رنجی
- کج‌خلقی
- افسردگی
- حمله وحشت
معتادان به مواد افیونی بیشتر در معرض خطرات جدی سلامتی همچون ایدز ناشی از تزریق وریدی ماده مخدر هستند. علاوه بر این، مواد مخدر تزریقی می‌تواند منجر به افزایش احتمال ابتلا به هپاتیت شود. همه معتادان به مواد افیونی در معرض خطر اوردوز هستند، که یکی از موارد اورژانسی پزشکی بوده و در صورتی که بلافاصله تحت درمان قرار نگیرند مرگبار خواهد بود.
تأثیرات دراز مدت سوءمصرف موارد بر سلامتی
فرد هرچه بیشتر از افیون‌ها مصرف کند، بیشتر در معرض آسیب‌های جدی و گاهاً دائمی قرار خواهد گرفت. اثرات دراز مدت سوءمصرف افیون‌ها بر سلامتی عبارتند از: آسیب به بخش‌های مختلف بدن از جمله مغز، قلب، سیستم عصبی مرکزی و سایر اندام‌های مهم. سوءمصرف افیون بر بارداری نیز اثرگذار است و منجر به اثرات مخرب بر سلامتی جنین و نوزادان تازه به دنیا آمده می‌شود. برخی از اثرات دراز مدت سوءمصرف افیون عبارتند از:
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- مشکلات سیستم گوارش، همچون یبوست و انسداد روده
- دپرسیون تنفسی
- عفونت خون
- بیماری‌های منتقله از خون
- فروپاشی ورید
- کما
- فلج جزئی
- آبسه های پوست
- اختلال عملکرد جنسی
- ناتوانی جنسی
- آسیب مغزی و از دست دادن توانایی های شناختی
- مشکلات دهان و دندان
- اعتیاد
باید به خاطر داشت که تمام مقصود یک معتاد از مصرف مواد مخدر، “نشئگی” بعد از مصرف مواد مخدر است. هرچند وقتی که فرد به آن مقدار از ماده مخدر عادت می‌کند یا بدنش نسبت به آن مقاوم می‌شود، دیگر نمی‌تواند با مصرف همان مقدار به نشئگی برسد. تدریجا، دوز مصرفی بالا می‌رود که منجر به تأثیرات زیان‌بخش بسیار شدیدی به بدن شخص می‌شود. بسیاری از بخش‌های بدن تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.
علائم رفتاری و سبک زندگی سوءمصرف مواد افیونی
برای خیلی‌ها تشخیص مصرف مواد توسط یک شخص از روی علائم فیزیکی آن بسیار سخت است. فردی که به مواد مخدر معتاد است، می‌تواند برخی از علائم فیزیکی را پنهان کند ولی علاوه بر علائم فیزیکی، الگوها و علائم هشدار دهنده رفتاری و الگوی زندگی نیز وجود دارد که از طریق آنها راحت‌تر می‌توان اعتیاد شخص را تشخیص داد.
وقتی شخص به افیون یا هر نوع مخدر دیگری معتاد می‌شود، دیگر به فعالیت‌ها و تعهدات سابق خود، همچون مدرسه یا کار علاقه‌ای نشان نمی‌دهد. فرد معتاد علاقه خود را به چیزهایی که پیش از این به آنها علاقه داشت از دست داده و از عادات و روزمرگی‌های متفاوتی پیروی می‌کند. همچنین دوستان خود را نیز تغییر می‌دهد تغییراتی در خلق و خوی فرد معتاد ایجاد می‌شود مثل زودرنجی و پرخاشگری. سایر نشانه‌های رفتاری شخص معتاد شامل حس اضطراب یا نگرانی، پنهانکاری یا عدم صداقت است. خانواده فرد معتاد متوجه خواهند شد که وی تمرکز خود را از دست داده، در بیشتر مواقع تمرکز شخص معتاد بر پیدا کردن راهی برای بدست آوردن مواد است. این عدم تمرکز باعث می‌شود معتاد کاملاً از زندگی سابق خود فاصله بگیرد. وی درس، شغل و تعهدات خانوادگی خود را فراموش کرده و بیشتر معتادان دیگر توجهی به وضع ظاهری خود نیز نمی‌کنند.
با پیشرفت اعتیاد به مواد افیونی، افراد حاضر به انجام کارهای بسیار خطرناکی می‌شوند تا مواد تهیه کنند. بدن معمولاً نسبت به مواد افیون مقاومت ایجاد می‌کند. مقاومت بدن به این معناست که فرد برای نئشگی دائماً به مقدار بیشتری از افیون نیاز خواهد داشت. این موضوع موجب می‌شود تا معتاد از اطرافیان خود قرص یا پول بدزدد تا بتواند به مصرف مواد ادامه دهد. مراجعات مکرر اتفاق می‌افتد، یعنی معتاد دائماً به سراغ پزشکان مختلف رفته و تمارش به داشتن علائم مختلفی می‌کند تا بتواند نخسه داروهای افیونی را بگیرد. در نهایت، فرد معتاد به افیون به رفتارهای خطرناکی متوسل می‌شوند، یا بخاطر نحوه تأثیر مواد بر تغییر شیوه تفکر وی یا بعلت ادامه دادن به مصرف مواد. این امر نیز منجر به بروز مشکلات حقوقی، مثل بازداشت، می‌شود.
علائم شایع سوءمصرف افیون
هنگامی که شخص به سوءمصرف یا اعتیاد به مواد افیونی می‌رسد، معمولاً اولویت اول خود را پیدا کردن مواد و نشئگی قرار می‌دهند. در نتیجه چندین علامت ملموس در معتادان به مواد افیونی دیده می‌شود: اگر نسبت به اعتیاد دوست یا یکی از اعضای خانواده خود مشکوک هستید، باید به دنبال تغییرات در این جنبه‌های زندگی وی بگردید:
- اقتصادی
- شغلی
- حقوقی
- اجتماعی
- میان فردی
مشکلات مالی در معتادان به مواد مخدر
وقتی فرد به مواد معتاد می‌شود، هرکاری از دستش بربیاد انجام خواهد داد تا به مواد برسد. معنای دیگر این حرف این است که، فرد مجبور به خرج کردن پول برای خرید مواد مخدر و افیونی است. با گذشت زمان، این نیاز دائمی برای خرید افیون منجر به بروز مشکلات اقتصادی خواهد شد. علائم اقتصادی شایع در میان معتادان عبارتند از:
- پول قرض گرفتن از اطرافیان
- دزدیدن پول برای پرداخت پول مواد
- برداشت پول از حساب‌های صرفه جویی و غیره
- ورشکستگی
- از دست دادن منزل بخاطر عدم توانایی در پرداخت اجاره یا رهن
- از دست دادن تجارت بخاطر سوءاستفاده از منابع مالی آن برای خرید مواد
- از دست دادن شغل بخاطر سوءاستفاده از منابع مالی شرکت برای خرید مواد
مشکلات اقتصادی معمولاً متناظر با مشکلات حقوقی هستند که اکثر معتادان به این مشکلات نیز برخواهند خورد. مصرف مواد بالأخره با قانون به تعارض خواهد رسید، چه بخاطر خرید یا همراه داشتن مواد مخدر غیرقانونی، چه بخاطر رانندگی کردن در حالت غیرطبیعی. جرائم حقوقی و همچنین قرار وثیقه به سرعت بر مشکلات اقتصادی فرد معتاد افزوده شده و وی را بیش از پیش در این چاه ویل غرق خواهد کرد.
مشکلات مالی هنگامی تشدید می‌شود که با مشکلات شغلی تلاقی کند. معتادان معمولاً دیر در سر کار حاضر می‌شوند، زود از سر کار بازمی‌گردند یا بکلی سر کار نمی‌روند، چه بخاطر مصرف مواد، چه بخاطر فراموشی این تعهدات در اثر نشئگی پس از مصرف مواد. سوءمصرف افیون بر ادراک شخص نیز تأثیر می‌گذارد که موجب عملکرد ضعیف شغلی فرد می‌شود. همچنین کسانی که مدرسه می‌روند نیز مشکلات مشابهی را تجربه خواهند کرد. نوجوانان یا بزرگسالانی که به مدرسه می‌روند، از کلاس غیبت می‌کنند، نمرات ضعیفی در امتحانات می‌گیرند یا حتی فارغ‌التحصیلی خود را در اثر مصرف مواد از دست می‌دهند.
فعالیت‌ها و روابط در معتادان به مواد مخدر
معتادان به خاطر آن که تمام فکر و ذکرشان مشغول مواد مخدر است، معمولا به فعالیت‌هایی که سابقاً انجام می‌دادند، علاقه‌ای نشان نخواهند داد. اگر شخص بصورت ناگهانی از رفتن به باشگاه یا جمع دوستانه‌ای که سابقاً می‌رفت، خودداری کند، احتمال دارد بخاطر مصرف مواد و نشئه شدن بوده است. همچنین، ممکن است بخاطر نشئه بودن در جمع یا صحبت از سر نشئگی، شخص از گروه بیرون انداخته شود. این رفتارها به سادگی روابط را نابود خواهد کرد، که این مسئله نیز یکی دیگر از نشانه‌های متداول میان معتادان به مواد مخدر است. ممکن است معتادان این علائم را نیز در خود بروز دهند:
- نادیده گرفتن یا دوری کردن از اطرافیان
- فراموش کردن مسئولیت‌های خانوادگی، همچون رفتن به دنبال کودک از مدرسه
- مشاجره با عزیزان
- خشونت‌ورزی در منزل با کودکان یا همسر
- دروغ‌گویی به عزیزان برای پنهان کردن مصرف مواد
برخی از نشانه‌های گوناگون سوءمصرف افیون عبارتند از:
- تمارض به درد یا آسیب رساندن به خود برای مصرف داروهای مسکّن
- وجود ظرف‌های خالی قرص و نسخه‌های تجویزی در خانه یا در اطراف فرد
- بی اشتهایی
- از دست دادن وزن
- کج‌خُلقی‌های غیرمنتظره
- پوشیدن لباس‌های آستین بلند در تابستان و هوای گرم برای پوشاندن جای تزریق روی دست
اگرچه ممکن است سخت باشد تا در مورد چنین مسئله‌ای با عضوی از خانواده حرف بزنید ولی باید توجه داشت که گفتن نگرانی‌هایتان به وی بسیار حائز اهمیت است. شاید واکنش‌های مختلفی از خود بروز دهند، مثلاً ناراحت یا عصبانی شوند یا شما را متهم به خراب کردن زندگیشان کنند. فارغ از این واکنش‌ها، شما باید وی را ترغیب کنید تا برای سوءمصرف مواد از دیگران کمک بگیرد، پیش از آنکه دیر شود. زمان طلاست و اگر اقدامات مناسبی برای مواجهه با مشکل سوءمصرف مواد صورت نگیرد، ممکن است خیلی دیر شود. سوءمصرف مواد به هیچ کس رحم نمی‌کند و اوردوز نیز کاملاً مرگبار است.
زنان بارداری که معتاد به مواد مخدرند
زنان بارداری که به مصرف مواد افیونی معتادند نه تنها خود را در معرض خطر قرار می‌دهند، بلکه نوزادشان را نیز در معرض خطر اعتیاد قرار می‌دهند چه در رحم و چه بعد از بدنیا آمدن نوزاد. طبق مطالعات اخیر، تقریبا ۲٫۳ درصد از نوزادان هر ساله در معرض هروئین یا متادون پیش از تولد قرار می‌گیرند. والدین معتاد در معرض چه خطراتی هستند:
- زایمان زودرس
- اعتیاد به مواد مخدر در نوزادان
- خروج نوزاد
- نوزادان با HIV مثبت
- نوزادان مبتلا به هپاتیت
- سندرم رهایی نوزادان، از جمله لرزش، تشنج و ناراحتی تنفسی
- مقاومت نوزاد در برابر تسکین یا نوازش
- تعامل غیرطبیعی نوزاد با محرک های بصری یا شنوایی
با بزرگ شدن کودکی که پیش از تولد در معرض افیون بوده، گزارشات نشان می‌دهد که وی در همان کودکی به بیش‌فعالی، تمرکز کم و اختلالات خواب دچار خواهد شد. نتایج سایر مطالعات نشان‌دهنده نقص در حافظه و مشکلات حافظه در کودکان و افسردگی در نوجوانان است. اگرچه نتایج این تحقیقات در مورد نحوه تأثیر مواد بر نوزاد پیش از تولد نامعلوم است، ولی برای زنان باردار بهترین کار پرهیز از سوءمصرف افیون و کمک خواست از دیگران برای ترک اعتیاد در هنگام بارداری است.
کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.