باقی ماندن در پاکی و عدم استفاده از مواد کار بسیار سختی است اما نتایج آن، ارزش این سختی‌ها را دارد. شما باید در تمام مدت مزایا و نتایج درخشانی که پاک ماندن شما به همراه دارد را با خود یادآوری کنید. برای مثال شما شخصی سالم‌تر و شاداب‌تر خواهید بود و زندگی شادتری خواهید داشت. شما می‌توانید با افرادی که دوستشان دارید رابطه صمیمانه و بهتری داشته باشد و علاوه بر این می‌توانید بیشتر بر روی کار یا تحصیل خود تمرکز کنید.
متخصصین مرکز ترک اعتیاد، به خوبی درک می‌کنند که باقی ماندن در دوران ترک و پاک بودن و عدم مصرف مواد تا چه حد برای شما سخت است و در واقع از دوره‌ی ترک اعتیاد کاری سخت‌تر است. به همین دلیل متخصصین به شما راهکارهایی را آموزش می‌دهند که به کمک آن در دوره‌ی ترک باقی بمانید و لغزش نداشته باشید. شما تکنیک‌های موثری را می‌آموزید تا با کمک آنها بر وسوسه‌های خود غلبه کنید و از قرارگیری در موقعیت‌هایی که شما را تحریک می‌کنند اجتناب کنید.
وسوسه اعتیاد چیست؟
تمامی افرادی که تجربه اعتیاد به هر ماده‌ای را داشته‌اند، می‌دانند که وسوسه بازگشت به مواد و لغزش در ترک به چه معناست. پس از ترک اعیاد شما در دوره‌های احساس اشتیاق و نیاز بسیار شدیدی به بازگشت به مصرف مواد میکنید و اگر نتوانید در برابر این حالت مقاومت کنید دوباره به مصرف مواد بازگشت میکنید. اما اگر شما از قبل از بروز این حالات آگاه باشید و بدانید که چگونه آن را کنترل کنید می‌توانید بر آن پیروز شوید و به دوره ترک خود ادامه دهید.
در ابتدا باید بدانید که وسوسه مصرف مجدد مواد امری کاملا طبیعی است. بسیاری از افرادی که در دوران ترک هستند و دچار وسوسه مصرف مواد می‌شوند، تصور می‌کنند که اعتیاد آنها بازگشته است اما باید این را بدانید که بازگشت اعتیاد تنها زمانی رخ می‌دهد که شما مجددا از ماده مورد نظر مصرف کنید تا بتوانید با استرس‌ها و فشارهای زندگی کنار بیایید.
شما باید بدانید که قطعا، هرچند وقت یکبار و به صورت دوره‌ای، اشتیاق و وسوسه بسیار شدیدی به بازگشت به دوران اعتیاد و مصرف مواد پیدا میکنید. هدف از درمان این نیست که این وسوسه‌ها را از بین ببریم اما هدف این است که زمانی که دوره‌ی برو وسوسه‌ی لغزش آغاز شد، آن را تشخیص دهید و بدانید که چطور با آن مقابله کنید تا این وسوسه شما را به سمت مصرف مجدد مواد هل ندهد.
چرخه‌ی وسوسه پس از ترک اعتیاد چیست؟
نوع بروز وسوسه و شدت آن در هر یک از افراد متفاوت است اما این چرخه دارای یک الگوی کلی است که در اغلب افراد، مشابه است. در ادامه چگونگی بروز وسوسه‌ی لغزش شرح داده شده است:
واکنش تحریکی
ممکن است هر عاملی در اطراف شما مانند یک اتفاق، شنیدن یک جمله، یک صدا، دیدن یک منظره یا حتی شنیدن یک بوی خاص موجب شود که فکر و احساسات شما تحریک شده و به سمت عادات اعتیادی برود. برای مثال این عامل می‌تواند به سادگی راه رفتن از کنار یک کافه بار و شنیدن بوی الکل باشد و یا رانندگی در قسمتی از شهر که در آن محدوده مواد تهیه یا مصرف می‌کردید. این عامل تحریکی موجب آغاز چرخه‌ی وسوسه برای بازگشت به اعتیاد می‌شود.
افکار وسواسی
زمانی که افکار و احساسات مربوط به دوران اعتیاد در شما بیدار می‌شوند، ذهن شما در این حالت قفل می‌شود و بسیار سخت می‌توان از این افکار دست کشید. شما در مورد مصرف مجدد مواد مرتبا فکر میکنید و مداوما مزایا و معایب آن را در ذهن خود سبک و سنگین میکنید. هرچقدر این افکار بیشتر در ذهن شما باقی بمانند، شدت وسوسه شما بیشتر می‌شود.
وسوسه در بالاترین درجه خود
وسوسه و احساس نیاز به مصرف مواد مخدر هم جنبه‌ی فیزیکی و هم جنبه‌ی روانی دارد. به لحاظ روانی شما حس میکنید که نیاز دارید بدن خود را در حالت ایدئال قرار دهید و بدین منظور به مواد نیاز دارید به سختی می‌توانید به چیز دیگری فکر کنید. به لحاظ فیزیکی یک واکنش استرسی در فرد ایجاد می‌شود که موجب بالا رفتن ضربان قلب، تنگی نفس و تعریق می‌شود.
زمانی که شما به بالاترین حد از وسوسه برای مصرف مواد مخدر می‌رسید، مقاومت در برابر بازگشت به رفتارهای اعتیادگونه به سخت‌ترین مرحله خود می‌رسد و بسیار مشکل است که بر این احساس نیاز غلبه کنید.
چرخه‌ی وسوسه مصرف مواد مخدر هر چقدر هم که مشکل باشد، خارج از تحمل شما نیست. شما نمی‌توانید با این واقعیت مقابله کنید که دچار وسوسه بازگشت به مواد شده‌اید و جلوی بروز این وسوسه را نمی‌توانید بگیرید اما می‌توانید آن را کنترل کنید و نسبت به آن واکنش خوبی نشان دهید. یکی از نکات کلیدی در موفقیت در این موضوع این است که بتوانید مرحله‌ی واکنش تحریکی را تشخیص داده و آن را کنترل کنید. اگر به خوبی بیاموزید که چگونه اینکار را انجام دهید، می‌توانید از بروز مجدد وسوسه‌ها جلوگیری کنید و به طور کلی بر زندگی خود تسلط بیشتری داشته باشید.
آیا می‌توانید وسوسه‌ی مصرف مواد را مهارکنید؟
خوشبختانه برای کنترل وسوسه پس از ترک اعتیاد تکنیک‌ها و روشهای متعددی وجود دارد که در ادامه برخی مهمترین آنها لیست شده اند.
هنر حواسپرتی و سرگرم کردن سالم
حواسپرتی ابزاری است که مانند یک تیغ دو لبه است و می‌تواند توجه شما را از مواد مخدر دور کند و یا برعکس توجه شما را به آن معطوف کند. شما باید بتوانید به نحوی سالم و موثر با استفاده از تکنیک‌های حواسپرتی، توجه خود را از شمت مواد دور کنید و از افکار و احساسات منفی فاصله بگیرید. سعی کنید از موقعیت‌های خطرناک و تحریک‌کننده دور شوید و حواس خود را معطوف کارهای مثبت کنید. برخی از انواع روشهای حواسپرتی عبارتند از:
رفتن به یک محیط جدید در اولین فرصت
- بیرون از خانه بروید و کمی پیاده‌روی، دوچرخه سواری یا رانندگی کنید. این کار بدین خاطر است که محیط اطراف شما تغییر کند و بنابراین صدا، منظره، بو یا حسی که موجب تحریک شما شده است از بین برود.
- با فردی که در جریان ترک اعتیاد شماست و به شما دلگرمی می‌دهد، صحبت کنید. به یک دوست صمیمی، اعضای گروه ترک اعتیاد، پزشک خود یا یکی از اعضای خانواده زنگ بزنید. این افراد به شما کمک می‌کنند که از احساسات وسوسه‌انگیز برای بازگشت به مواد دور شوید.
- در فعالیت‌های سرگرم کننده و سالم شرکت کنید. برای مثال بازی ویدئویی مورد علاقه خود را بازی کنید، فیلم سینمایی ببینید، اتاق خود را تمیز کنید و یا یک پروژه کاری جدید را استارت بزنید.
موارد گفته شده تنها چند مثال هستند که به شما کمک می‌کنند توجه خود را از مواد به جای دیگری معطوف کنید و به جای آن به فعالیت‌ها و روابط و افکار مثبت روی بیاورید. با کمی فکر و خلاقیت می‌توانید موارد بسیار زیاد دیگری به این لیست اضافه کنید.
استفاده از تصورات خلاقانه
به تمامی تصاویری فکر کنید که به دوران اعتیاد شما مربوط می‌شوند: تمامی افرادی که با آنها در ارتباط بودید و مکان‌هایی که به آنجا می‌رفتید و هر کاری که حالا در دوران ترک دیگر نمی‌خواهید انجام دهید. حالا سعی کنید این تصاویر را در ذهن خود با تصاویری جدید جایگزین کنید؛ تصاویری از افرادی که حالا می‌خواهید کنارشان باشید، مکان‌هایی که می‌خواهید بروید و کارهایی که می‌خواهید بکنید. می‌توانید به محلی دلنشین برای تعطیلات فکر کنید، به افراد خانواده، دوستانتان در کمپ ترک اعتیاد و یا به کارها و پروژه‌های جدیدی که قرار است استارت بزنید. استفاده از نیروی خلاقیت و تصور بسیار ساده اما بسیار موثر است و به شما کمک می‌کند به ارزش‌های خود پایبند بمانید و بهتر بتوانید وسوسه‌های پس از ترک اعتیاد را کنترل کنید.
جدال با افکار و احساسات ناخودآگاه
روند بروز وسوسه پس از اعتیاد به طور خودکار شما را به سمت افکار و احساسات منفی سوق می‌دهد. برای مثال فرض کنید شما در محیطی قرار میگیرید که همیشه در کنار دوستانتان مواد مصرف می‌کرده‌اید و دوستان شما در آنجا حضور دارند و مواد مخدر نیز در دسترس است. تمامی افکار و احساسات قدیمی شما در این حالت بیدار می‌شوند و شما حس میکنید دوست دارید برای یک بار دیگر هم که شده دوباره با این دوستان خود ساعتی را خوش بگذرانید. این افکار و احساسات در صورتی که کنترل نشوند به سرعت می‌توانند شما را شکست دهند برای حذف این افکار از خودتان سوالهایی را بپرسید مانند:
- در این موقعیت چه کار مثبتی می‌توانم بکنم؟
- اگر به همین فکر‌ها ادامه دهم چه اتفاقی برایم می‌افتد؟
- اگر تسلیم شوم و یکبار دیگر مواد مصرف کنم چه عواقبی برایم دارد؟
- برای مقاومت در برابر این وسوسه چه کاری می‌توانم بکنم؟
فعالیت فیزیکی
زمانی که شما فعالیت فیزیکی دارید، بدن شما موادی ترشح می‌کند که موجب می‌شود حس خوب و شادتری داشته باشید و در نتیجه خلق و خوی شما بهتر می‌شود، استرس شما کاهش پیدا می‌کند و بسیار راحت تر می‌توانید با حس افسردگی مقابله کنید. برای آن که بتوانید از چرخه‌ی وسوسه اعتیاد رها شوید، لازم نیست در حد یک دونده ماراتن فعالیت کنید. حتی با یک پیاده‌روی سریع، انجام کارهای باغبانی و باغچه و گل کاری، دوچرخه سواری و کارهای سبکی مانند این نیز می‌توانید از مزایای کامل فعالیت فیزیکی برای مقابله وسوسه بعد از ترک اعتیاد، بهره مند شوید.
مدیتیشن و ریلکس کردن
اضطراب، عصبانیت و استرس از جمله بزرگترین محرک‌های احساس هستند که موجب بروز وسوسه پس از ترک می‌شوند. سعی کنید تکنیک‌های ریلکسیشن را به خوبی بیاموزید تا در مواقعی که دچار تحریک‌های احساسی می‌شوید از آنها بهره ببرید. هر روز قبل از شروع کارهای خود چند دقیقه‌ای در محلی آرام بنشینید و چشمان خود را ببندید و تنها بر روی تنفس آرام و ریتمیک خود تمرکز کنید. سعی کنید نفس عمیق بکشید. افکار خود را کنترل کنید و تنها به کارهایی که در آینده می‌خواهید انجام دهید فکر کنید. می‌توانید هر روز جملات انگیزشی را از یک کانال مجازی دنبال کنید و بخوانید. به جای تمرکز بر روی آنچه که بودید و انچه نمی‌خواهید باشید، بر روی آینده روشن و شخصیتی که قرار است داشته باشید تمرکز کنید.