دیابت می تواند مشکلات خطرزای بسیاری را برای بیمار به همراه بیاورد که بعضی از آنها با سوء مصرف مواد مخدر بدتر می شود. بعلاوه مصرف مواد مخدر و سبک زندگی همراه با آن می توان احتمال ابتلای فرد به دیابت را افزایش دهد. اگرچه سوء مصرف هر ماده مخدری با مشکلات شدید جسمانی و روانی همراه می شود، اما مصرف الکل به طور خاص برای افراد مبتلا به دیابت مشکل زا است. در حال حاضر میلیون ها نفر در سراسر جهان با مشکل دیابت دست و پنجه نرم می کنند، که بخش بزرگی از این افراد درگیر اختلال سوء مصرف مواد هستند. دیابت و اختلال سوء مصرف مواد در میان پنج مشکل اصلی بیمه شده های امریکایی، و دو تا از مهمترین عوامل منجر به بستری شدن بیماران است. درمان اعتیاد شامل یک برنامه مراقبتی جامع برای تمامی این مشکلات است و موقعیت بسیار مناسبی در دستیابی به سلامت و یک ریکاوری مناسب برای بیمار محسوب می شود.
مصرف مواد در افراد مبتلا به دیابت
یک مطالعه انجام شده توسط دانشگاه دوک نشان داده که ۸۲ درصد افراد مبتلا به دیابت پر خطر (در میان افراد مورد مطالعه) دارای سابقه ابتلا به مشکل سلامت روان یا اختلال سوء مصرف مواد بودند. یافته محققان نشان داد که تقریبا نیمی (۴۸ درصد) از افراد، سابقه اختلال سوء مصرف و ۷۵ درصد افراد سابقه اختلال در سلامت روان داشتند.
برآورده شده که ۵۰ تا ۶۰ درصد افراد مبتلا به دیابت، الکل مصرف می کنند. اداره خدمات سلامت روان و سوء مصرف مواد با اشاره به این مطالعه گفت، “بیش از یک‌سوم افراد مبتلا به دیابت در سنین ۱۸ تا ۲۵ سال درگیر مشکل اعتیاد به الکل هستند.”
نرخ مصرف الکل و مواد مخدر در جوانان بالا است و این روند در میان افراد مبتلا به دیابت نیز خودش را نشان داده است. مطالعه انجام شده توسط موسسه Health Care Cost نشان داد که “جوانان مبتلا به دیابت در مقایسه با جوانان سالم، چهار برابر بیشتر درگیر مشکلات سلامت روان و اعتیاد هستند و مراجعاتشان به مراکز اورژانس نیز ۳٫۵ برابر بیشتر است.”
خطرات و عوارض اعتیاد برای افراد مبتلا به دیابت
نرخ بروز مشکلات جدی در سلامت افراد مبتلا به دیابت (نوع ۱ یا ۲) که درگیر مشکل اعتیاد به مواد مخدر و الکل هستند، بالاتر است. احتمال درمان مشکلات در این افراد نیز پایین تر است و نتیجتا به بدتر شدن نشانه ها یا بروز مشکلات جدید منجر می شود.
این افراد به طور خاص:
- بیش از دیگران به مشکلات حاد پزشکی دچار می شوند.
- احتمال بستری شدنشان بالاتر است.
- دوره بستری طولانی تری خواهند داشت.
- دچار مشکلاتی در پای خود مانند بروز میخچه پا در بین انگشتان پا میشوند.
- یک مشکل کوچک مانند پینه پا میتواند مشکلات حادتر و زخم‌های شدیدی را ایجاد نماید.
- رغبت کمتری به مراقبت های لازم برای دیابت دارند .
- کمتر ورزش می کنند و همین مساله به بدتر شدن بیماری کمک می کند.
مصرف مواد معمولا توان فرد در حفظ عادات سالم و خودمراقبتی را تضعیف می کند و این موضوع به طور خاص برای افراد مبتلا به دیابت با خطر بیشتری همراه می شود. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت برای کنترل نشانه های این بیماری، به دوز روزانه مشخصی از انسولین یا داروی دیابت نیاز دارند. بعلاوه این افراد باید به غذا و نوشیدنی های مصرفیشان دقت کنند و تست قند خون نیز بخش مهمی از برنامه روزانه آنها است.
مصرف مواد می تواند منجر به فراموشی این موارد یا پایین آوردن اهمیت آنها در نگاه افراد شود. برای مثال فراموش شدن تزریق انسولین می تواند پیامدهای بسیار خطرناک و حتی مرگ آوری داشته باشد.
رژیم غذایی نامناسب و مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی های شیرین یا سرشار از کربوهیدرات در زمان مصرف مواد مخدر و الکل، از عاداتی هستند که برای افراد مبتلا به دیابت مشکل زا هستند؛ البته بعضی افراد معتاد هم در زمان مصرف مواد مخدر، چیزی نمی خورند. دیگران، مانند کسانی که کوکایین، داروی ADHD یا داروهای محرک دیگری مصرف می کنند، معمولا اشتهایی ندارند.
غذا نخوردن هم می تواند فرد مبتلا به دیابت را درگیر افت قند کند و این وضعیت نیازمند مراقبت های پزشکی فوری است. در سوی دیگر فرد در زمان مستی ممکن است غذای زیادی بخورد و این مساله منجر به افزایش قند خون می شود که به اندازه افت خون خطرناک است.
خطرات نوشیدن الکل در افراد مبتلا به دیابت
اعتیاد به الکل، احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد و ترکیب مصرف الکل و دخانیات نیز ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد؛ بعلاوه مصرف الکل یا سیگار، وضعیت افراد مبتلا به دیابت را بدتر می کند. اعتیاد به الکل می تواند با التهاب مزمن پانکراس همراه شود که تولید انسولین مورد نیاز بدن را مختل کرده و این موضوع به بدتر شدن دیابت منجر می شود.
دیابت را می توان عامل بسیاری از مشکلات پزشکی و سلامت دانست و در سوی دیگر هم منجر به بدتر شدن برخی مشکلات می شود:
- احساس سوزش، بی‌حسی یا درد ناشی از نوروپاتی دیابتی یا صدمات عصبی ناشی از دیابت
- صدمات چشمی ناشی از رتینوپاتی دیابتی
- تری گلیسرید بالا
- کتواسیدوز دیابتی (یک مشکل مرگ آور)
- فشار خون بالا که احتمال بروز مشکلات کلیوی و سکته را افزایش می دهد.
- نوروپاتی دیابتی
- مشکلات پای دیابتی مثل تاول‌های پای دیابتی
احتمال ابتلای افراد دیابتی به بیماری کبد چرب بالاتر است، که البته مصرف الکل نیز از عوامل دیگر بروز آن است. بیماری کبد چرب می تواند احتمال بروز التهاب یا زخم کبد (سیروز کبدی)، سرطان کبد، بیماری های قلبی و کلیوی را افزایش می دهد.
نوشیدن الکل، توان کبد در تولید گلوکز را کاهش می دهد و این موضوع به افت قند خون منجر می شود. فرد ممکن است تا ۲۴ ساعت بعد از نوشیدن الکل نیز در معرض افت قند خون باشد. در واقع می توان گفت مصرف سنگین الکل یا مواد مخدر و نخوردن غذا در کنار هم، احتمال بروز افت قند خون را افزایش می دهد.
بعضی نشانه ها مثل سرگیجه، سبکی سر و خواب آلودگی در افت قند خون و مستی با الکل مشابه است و بعضی نفرات این دو را با هم اشتباه می گیرند و به همین دلیل به دنبال کمک های پزشکی فوری نمی روند. افت قند خون در صورت عدم انجام اقدامات فوری به از دست رفتن هوشیاری و تشنج منجر می شود.
الکل می تواند با بعضی داروهای درمان دیابت تداخل داشته باشد و کارایی داروها را کاهش و احتمال بروز صدمات کبدی را افزایش دهد.
اعتیاد به مواد مخدر و دیابت
ثابت شده که اشکال مختلفی از سوء مصرف مواد مخدر به بدتر شدن دیابت یا افزایش احتمال بروز آن منجر می شود. سوء مصرف هر یک از مواد مخدر می تواند به صورت زیر در بدن بروز کند:
- آمفتامین (شیشه) منجر به واکنش به محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته و در نتیجه بروز دیابت می شود.
- کوکائین، کتامین و MDMA (اکستازی) می تواند به سرعت منجر به بروز نشانه های حاد دیابت در افراد مبتلا به این بیماری شود.
- دیده شده که اعتیاد به هروئین و متادون با افزایش احتمال بروز دیابت همراه می شود.
- از عوارض دیگر اعتیاد به هروئین در مردان بالاتر از ۴۹ سال می توان به مقاومت بدن در مقابل دوزهای بالاتر انسولین اشاره کرد.
مطالعات انجام شده در خارج از بریتانیا بر روی جوانان معتاد مبتلا به دیابت نشان داد که سوء مصرف کوکائین، اکستازی و مخدری مثل هروئین، بیشترین اثر را بر بهم ریختگی سطح قند خون، پذیرش اورژانسی در بیمارستان و مشکلات دراز مدت دارند.
درمان مشکلات ایجاد شده در نتیجه دیابت
دیده شده که ترکیب دیابت و اعتیاد به الکل و مواد مخدر با بروز مشکلات رفتاری همراه می شود. تاثیر دیابت بر افزایش احتمال بروز اختلالات روانی زیر ثابت شده است:
- اضطراب
- افسردگی
- اختلال تغذیه ای (اختلال خوردن)
- اسکیزوفرنی
این موارد و اختلالات روانی دیگر معمولا ارتباط نزدیکی با اعتیاد دارند. کسانی که درگیر اختلالات روانی یا ابتلای همزمان به اختلالات روانی و اعتیاد هستند، به مراقبت های بیشتری نیاز دارند. عدم درمان به موقع اختلالات روانی نقش عامل بازگشت مشکلات، سخت شدن فرایند درمان یا به خطر انداختن هوشیاری فرد را دارد.
برای داشتن تشخیص دوگانه در درمان دیابت افراد معتاد به الکل و مواد مخدر، به یک فرایند غربالگری کامل نیاز است. طرح درمان این افراد باید به شکلی طراحی شود تا تمامی جنبه های سلامت روان و جسمی بیماران را در بر بگیرد. فرایند درمان دیابت در افراد معتاد به الکل و مواد مخدر معمولا شامل ترکیبی از مشاوره و مصرف دارو خواهد بود.
در صورتی که استرس به درستی کنترل نشود، می تواند منجر به بروز اختلال در فرایند خود مراقبتی و کنترل دیابت شود. عدم کنترل استرس یکی از بزرگترین عوامل بازگشت مشکلات است، و به همین دلیل هم روشهای کاهش و مدیریت آن در طول فرایند توانبخشی به بیماران آموزش داده می شود.