تزریق موارد شامل تزریق موادی به رگ با استفاده از یک سرنگ می‌باشد. این روش مصرف مواد مخدر، باعث بروز اثراتی خیلی سریع و قوی‌تر می‌شود زیرا با این کار، روند متابولیسم اولیه‌ای را میانبر میزند، روندی که در طی مصرف مواد مخدر از راه دهان و بینی وجود دارد که در آن مواد مخدر ابتدا باید در روده‌ها جذب شده، به کبد برده شود و قبل از وارد شدن به جریان خون، در معرض پردازش متابولیک کبدی قرار بگیرد. تزریق مواد مخدر باعث می‌شود تا این ماده خیلی سریع وارد جریان خون شود و در نتیجه انتقال آن به مغز سریع‌تر خواهد بود. در اکثر موارد، اثرات تزریق مواد را می‌توان در طی چند دقیقه بعد از تزریق احساس کرد. به خاطر این سرعت بالا در احساس کردن اثرات، تزریق مواد مخدری همچون هروئین، می‌تواند خطر اعتیاد به مواد همچنین احتمال بروز اوردوز را بالا ببرد.
یک فرد ممکن است از طرق مختلفی به مواد مخدر اعتیاد پیدا کند؛ برخی این مواد را از راه دهان مصرف می‌کنند، برخی دیگر آن را دود می‌کنند، با لوله می‌کشند و یا تزریق می‌کنند. عمل تزریق مواد در رگ و وارد کردن مستقیم آن در جریان خون به وسیله‌ی یک سوزن یا سرنگ، خیلی خطرناک است زیرا می‌تواند هم‌زمان با تزریق آن، اثرات فوری و سرخوشی در فرد بروز کند که سرعت اعتیاد پیدا کردن به مواد را افزایش داده و در غیر این صورت ، خطرات مضری را برای سلامتی فرد در پی دارد. برخی از موادی که افراد معتاد معمولا تزریق می‌کنند عبارت‌اند از : هروئین، کوکائین، مواد محرک، مسکن‌های افیونی یا اوپیوم و محرک‌های تجویز شده. تزریق هر یک از این مواد، خطرات بسیار زیادی دارد و می‌تواند عواقب مرگباری را در پی داشته باشد.
کلینیک ترک اعتیاد دکتر استکی با استفاده از کادری مجرب و دانش روز دنیا آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای و درمان اعتیاد می‌باشد. لطفاً جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ما تماس حاصل فرمایید.
تزریق مواد مخدر (تزریق وریدی) چگونه انجام می‌شود؟
قبل از تزریق وریدی مواد مخدر،تعدادی ابزار و روش‌هایی لازم است. ماده‌ی مخدر را با آب مخلوط می‌کنند، اغلب اوقات برای حل شدن آن در آب، مخلوط را گرم می‌کنند. اغلب اوقات این مخلوط را در یک قاشق، فویل نازک یا در کف یک قوطی نوشابه می‌ریزند و آن را روی شعله حرارت می‌دهند. وقتی ماده‌ی مخدر در آب حل شد، فرد معتاد، یک صافی (گلوله‌ی پنبه، یا یک فیلتر سیگار ) در قاشق یا ظرف دیگری که برای گرم کردن مخلوط استفاده شده است قرار می‌دهد و سپس با استفاده از یک سرنگ، ماده‌ی مخدر را از صافی می‌کشد و بعد آن را به رگ‌های خود تزریق می‌کند. فرد معتاد اغلب اوقات از وسایلی برای بستن شریان (مانند کمربند، بند کفش و غیره) استفاده می‌کند تا بهتر بتواند جای دقیق رگ را مشخص کند.
علائم و نشانه‌های مرتبط با مصرف وریدی یا تزریق مواد مخدر
علائم و نشانه‌های معمول تزریق مواد مخدر عبارت‌اند از : لکه‌هایی ناشی از تزریق در دست، پوشیدن لباس‌های آستین بلند (خصوصاً اگر در هوای گرم باشد)، بی‌اعتنایی ناگهانی نسبت به مسئولیت‌ها و بهداشت فردی، زودرنجی و تحریک‌پذیری، اضطراب، فعالیت بیش‌ازحد (فزون کاری) یا سستی ، ورم کردن دست‌ها یا کف پاها، بروز آبسه، عفونت‌های استاف و یا رگ‌های از هم باز شده یا فرو پاشیده.
اثرات مخرب تزریق مواد مخدر بر بدن
هر روشی که برای تزریق مواد به کار می‌رود (تزریق وریدی، درون عضله‌ای یا زیرپوستی) می‌تواند منجر به بروز اثرات زیان‌بار متعددی بر سلامتی بدن شوند، این اثرات شامل موارد زیر می‌باشند:
- التهاب یا فروپاشی وریدها
- لکه‌های سوراخ یا خطوط معلومی بر روی دست‌ها
- عفونت پوست – آبسه، سلولیت، التهاب غلاف نکروزان (necrotizing fasciitis)
- ایجاد باکتری‌هایی در دریچه‌های قلب، آماس غشای درونی قلب و عفونت‌های دیگر قلبی عروقی
- ورم کف پاها، قوزک پا و پاها که از عوارض ضعیف جریان خون محیطی می‌باشند.
- خطرات دیگر: با وجود اثرات مخربی که در بالا برای مضرات تزریق مواد مخدر بیان کردیم، خطرات متداول دیگری نیز در رابطه با مصرف مواد مخدری که از مواد شیمیایی ناخالص ، چسب‌ها و مواد سمی دیگری تولید می‌شوند، وجود دارند. به‌طور مثال، هروئین قیر سیاه که به خاطر غلظت قیر مانندش این نام را گرفته است، حاوی مقدار زیادی افزودنی‌ها و مواد آلوده کننده می‌باشد. این مواد می‌توانند موجب التهابات موضعی، مسدود شدن رگ‌ها و نیز آسیب دیدگی کلی اندام‌های زیر شوند:
- کبد
- کلیه‌ها
- ریه
- مغز
عوارض خطرناک تزریق مکرر مواد
از آنجایی که تزریق طولانی مدت و مکرر مواد مخدری همچون هروئین می‌تواند منجر به تصلب وریدی یا از بین رفتن رگ‌ها برای تزریق شود، معتادان اغلب ناچار می‌شوند که به‌جای تزریق در رگ‌ها،مواد مخدر را در عضلات یا در زیر پوست تزریق کنند. افزایش تزریق‌های عضلانی می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- التهاب غلاف نکروزان: نوعی عفونت پوستی جدی که از باکتری‌هایی ناشی می‌شود که بافت موجود در بدن را می‌کشند. این بیماری می‌تواند باعث شود که فرد معتاد ، عضو بدن (دست یا پا) خود را از دست بدهد.
- بوتالیسم زخم Wound botulism: باکتری کلوستریدیوم بوتالینومی که وارد زخم‌ها می‌شود، به خاطر سوراخ ایجاد شده با سوزن سرنگ‌ها به وجود می‌آید و می‌تواند منجر به فلج و مرگ فرد شود.
- قانقاریای گازی: این بیماری، نوعی عفونت مرگبار است که اغلب از کلوستریدیوم پرفرنژنس ناشی می‌شود و ممکن است منجر به بافت مردگی گردد.
- کزاز : این بیماری از باکتری کلوستریدیوم تتانی ناشی می‌شود. این عفونت می‌تواند منجر به قفل شدن فک، مشکلات بلع، خشکی و سفت شدگی عضلات واقع در شکم و خشکی و گرفتگی گردن شود.
خطرات استفاده از سرنگ مشترک :
بسیاری از افرادی که دچار اعتیاد به مواد مخدر هستند، هیچ ایمنی و احتیاطی را در هنگام تزریق مواد رعایت نمیکنند؛ آن‌ها اغلب سرنگ‌هایشان را با دیگران به اشتراک می‌گذارند که این کار می‌تواند مایعات بدن را در بینشان انتقال دهد و در نتیجه آن‌ها را در معرض بیماری‌های عفونی قرار می‌دهد. کسانی که از سوزن‌های مشترک استفاده می‌کنند، در خطر ابتلا به موارد و مشکلاتی همچون موارد زیر قرار می‌گیرند:
- ویروس HIV و ایدز
- هپاتیت ب و ث
- بیماری سل
- طیفی از عوامل باکتریایی ناشی از خون، بیماری‌های قارچی و عفونت‌های ویروسی
به‌منظور کاهش گسترش و ابتلا به این بیماری‌ها، برنامه‌هایی برای تعویض سوزن به وجود آمده است که معتادان تزریقی می‌توانند به صورت رایگان، از سرنگ‌های استریل شده‌ای استفاده کنند. در این برنامه ، همچنین سرنگ‌های آلوده و استفاده شده را جمع آوری می‌کنند تا از انتقال این آلودگی‌ها به دیگران جلوگیری شود. این برنامه، علاوه بر ارائه‌ی سرنگ‌های تمیز و استریل، معمولاً پدهای الکلی و وسایل پیشگیری از بارداری (کاندوم) را در اختیار این افراد قرار می‌دهد.
سؤالات خود را از دکتر بپرسید
خطرات طولانی مدت تزریق مواد بر سلامتی بدن
معتادانی که برای مدتی طولانی مواد تزریق می‌کنند، در خطر بروز مشکلات دراز مدتی برای سلامتی ، در ارتباط با مصرف متمادی و مداوم مواد مخدر، قرار دارند. اگرچه انواع مختلفی از مواد مخدر وجود دارند که هر کدام مضرات و خطرات متفاوتی برای سلامتی بدن در پی دارند، برخی از نمونه‌های عواقب و عوارض ناشی از این مواد عبارت‌اند از :
- ایدز ناشی از ویروس HIV
- هپاتیت مزمنی که منجر به سرطان کبد یا سیروز کبدی می‌شود.
- سوءتغذیه
- کاهش شدید وزن
- افزایش خطر خودکشی
- اختلال و ناتوانی جنسی
- فرسودگی و تخریب ماده‌ی سفید مغر (تأثیری منفی بروی هماهنگی و نظم رفتاری و تصمیم‌گیری‌ها خواهد داشت).
- سایکوز یا روان‌پریشی
- بیماری‌های قلبی عروقی
- نارسایی قلبی
- سکته‌ی مغزی
- تشنج
- کما
خطر دیگری که در ارتباط با تزریق مواد مخدر وجود دارد، اوردوز (مصرف بیش از حد) است که اکثر معتادان تزریقی به آن دچار می‌شوند. معتادان تزریقی بیشتر از معتادان غیر تزریقی در معرض خطر مرگ قرار دارند ، این آمار به خاطر اوردوز بسیار زیاد و مرگ و میرهای مرتبط با بیماری ایدز می‌باشد. در افراد مبتلا به ایدز، خطر مرگ و میر در هنگام تزریق مواد بسیار بالا است، این مرگ و میر نه فقط به خاطر خود بیماری ایدز ، بلکه به خاطر اوردوز می‌باشد.
پیشگیری از اعتیاد تزریقی
اگر شما یا کسی که می‌شناسید، یک معتاد تزریقی هستید، راه‌هایی برای کاهش مضرات ناشی از تزریق با سرنگ وجود دارد. برنامه‌های هماهنگ شده‌ای برای تعویض سوزن وجود دارند که به جلوگیری از انتقال و سرایت عفونت کمک کرده و گاهی اوقات خدمات پیشگیری را ارائه می‌دهد، ازجمله:
- مشاوره
- انجام آزمایش‌هایی برای ویروس HIV،هپاتیتC،STD( بیماری‌های مقاربتی) و بیماری سل
- ارجاع دادن معتادان به برنامه‌ها و مراکز ترک اعتیاد
- واکسیناسیون علیه هپاتیت‌های A و B
این برنامه‌ی تعویض سرنگ‌ها می‌تواند با جلوگیری از انتقال یک عفونت به فرد معتاد و یا با جلوگیری از سرایت عفونت و بیماری‌ها به افراد معتاد دیگر، به کاهش مضرات و خطرات ناشی از اعتیاد تزریقی کمک کند. این طرح‌ها اغلب افراد معتاد را به برنامه‌های ترک اعتیاد ارجاع می‌دهند تا بتوانند اعتیادشان را کنار بگذارند و پاکی از مواد را در خود حفظ کنند. در زیر نمونه‌هایی از برنامه‌ها و طرح‌های ترک اعتیاد را برای شما معرفی می‌کنیم :
- درمان با بستری فرد معتاد: در این برنامه‌ها، فرد معتاد باید برای مدت زمان درمان، در مرکز ترک اعتیاد بستری شود و در این حین از خدماتی همچون سم زدایی، درمان‌های روانی، مشاوره‌های گروهی، کمک‌های دارویی و برنامه‌های جهت مراقبت بعد از درمان بهره‌مند خواهد شد.
- درمان سرپایی و بدون بستری : این برنامه‌ها، طبق یک زمان بندی برای شما عمل می‌کنند، به طوری که برای دریافت خدمات توان‌بخشی و درمان، نیازی نیست از خانه، محل کار یا مدرسه خارج شوید و مسئولیت‌هایتان را کنار بگذارید. البته این برنامه‌ها ممکن است برای کسانی که از اعتیاد شدید به مواد مخدر رنج می‌برند، مناسب نباشد.
- برنامه‌های دوازده قدمی: عضویت در گروه‌هایی همچون انجمن معتادان گمنام کوکائین، انجمن معتادان گمنام مواد آرام‌بخش (نارکوتیک)، انجمن معتادان گمنام هروئین و انجمن معتادان گمنام شیشه، محیط‌های حمایتی و تشویقی را تشکیل می‌دهند که در آنجا می‌توانید داستان خود را بازگو کنید و از تجربیات دیگران نیز عبرت بگیرید.
- درمان‌های انفرادی : یک مددکار یا روانشناس، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کند تا بتوانید مسائل زمینه‌ای مرتبط با اعتیادتان را بازگو کنید و همچنین به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های کنترل و غلبه بر احساسات را در موقعیت‌های پراسترس یاد بگیرید.
- مشاوره‌های گروهی: یک مشاور گروهی، یک جلسه تعاملی را فراهم خواهد کرد که روی تعاملات بین فردی و رشد شخصیتی تمرکز دارد، و در این حین افراد را تشویق می‌کند تا راهکارهای کنترلی را تمرین کنند.
پرسش‌های متداول
تزریق مواد مخدر از طریق سرنگ می‌تواند به غیر از اندام‌های داخلی که تحت تأثیر مصرف مواد مخدر قرار دارند، به سایر اندام‌های دیگر نیز آسیب برساند. معتادانی که مواد تزریق می‌کنند، چه با سرنگ یا چه به روش IV(وریدی)، ممکن است آسیب‌های مختلفی را به پوست خود وارد کنند. این آسیب‌ها می‌تواند ناشی از تزریق‌های مکرر، استفاده از سوزن‌های آلوده یا تزریق اتفاقی مواد به بافت چربی یا عضله به خاطر نازک شدن رگ، اختلالی بنام “پرش پوست”، باشند. این اختلال می‌تواند منجر به برآمدگی‌های دردناکی شود که ممکن است باعث قطع جریان خون به آن ناحیه گردد. برخی دیگر از مشکلات پوستی که ممکن است از تزریق‌های مکرر مواد مخدر ناشی شوند عبارت‌اند از :
- کبودی خیلی شدید پوست
- آبسه و آماس در پوست
- عفونت‌های شدید باکتریایی پوستی مانند ورم بافت‌ها پوست (سلولیت)
- عفونت‌های قارچی
برخی از مشکلات پوستی ناشی از تزریق مواد مخدر ، به خاطر نوع ماده‌ی مخدر مصرفی به وجود می‌آیند. به طور مثال، افرادی که متادن ( ماده‌ی مخدر آرام بخش) تزریق می‌کنند، گاهی اوقات احساسی شبیه به خزیدن حشره بروی پوستشان دارند که باعث می‌شود بدن خود را زیاد از حد بخارانند و یا آن را خراش دهند که منجر به زخم‌های بازی در پوست خواهد شد. بدتر از هم این که این ماده می‌تواند عروق خونی نزدیک به سطح پوست را تخریب کرده و منجر به آسیب‌دیدگی پوست و همچنین مانع از قابلیت بدن در ترمیم پوست می‌شود.
هنگام آماده‌سازی هروئین برای تزریق، یک تکه پنبه را در محلول مایع (مخلوط آب و هروئین) می‌اندازند تا ماده‌ی مخدر را به خود جذب کند و سپس سوزن را در پنبه فرو می‌برند تا مایه را از راه پنبه به داخل بکشد، نه مستقیماً از قاشق. دلیل استفاده از پنبه این است که قبل از تزریق مواد، پنبه کمک می‌کند تا هر گونه ناخالصی از محلول ماده‌ی مخدر گرفته شود. اگرچه دلیل دیگر این کار این است که این کار باعث می‌شود تا نوک سوزن روی قاشق کشیده نشود زیرا می‌تواند موجب کند شدن نوک سوزن شده و در نتیجه در حین تزریق مواد، منجر به آسیب به رگ‌ها یا پوست می‌شود.
اولین پاسخ برای این پرسش این است که به خاطر وارد شدن حباب‌های هوا در عروق خونی ، اگر حباب‌ها جریان انتقال خون به مغز را قطع کنند، احتمال مرگ فرد وجود دارد. این وضعیت را آمبولی هوا میگویند و اکثر اوقات در بین قواصان آب‌های عمیق که به سرعت به سطح آب بازمی‌گردند رخ می‌دهد، زیرا این کار منجر به فشار هوایی می‌شود که حباب‌های هوا را به طرف جریان خون می‌راند.
اگرچه طبق مطالعات صورت گرفته دراین‌باره، مقدار هوای موردنیاز برای ایجاد این حباب‌های مرگبار تقریباً بالا است (حدود ۲۰۰ میلی‌لیتر) که برابر است با سه چهارم یک فنجان. به همین دلیل، احتمال اینکه هوای کافی برای آمبولی هوا از طریق سرنگ حاوی مواد مخدر به بدن تزریق شود، وجود ندارد. با این وجود، همیشه این خطر وجود دارد که هر گونه تزریق مواد با واکنش‌های مختلفی همراه است که می‌تواند منجر به مشکلات و مضراتی برای سلامتی ، از جمله مرگ، شود.