اعتیاد به مواد مخدر معمولا به شرایطی گفته می شود که فرد از موادی مانند الکل و دیگر مواد مخدر استفاده ی بی رویه داشته باشد. این مواد باعث می شوند که فرد توانایی لازم برای حضور موثر در محیط تحصیلی، حرفه ای و اجتماعی را نداشته باشد. در این مطلب بطور کامل نحوه ی تاثیر مواد مخدر بر زندگی و سلامتی بیماران دیابتی، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
فردی که قبل از شروع استفاده از مواد مخدر در سلامت کامل به سر می برده است ،بعد از استفاده از مواد مخدر با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد. ولی اگر روش های موثر ترک اعتیاد در پیش گرفته شود می توان بسیاری از بیماری ها را متوقف و یا درمان کرد. اگرچه برای افرادی که ببیماری دیابت دارند اینگونه نخواهد بود و با این حال که اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری قابل کنترل است اما این بیماری برای افرادی که دیابت دارند، میتواند تهدیدی برای زندگی شان محسوب شود.
انواع دیابت
دیابت در شرایطی اتفاق می افتد که بدن قادر به تنظیم سطح قند خون نباشد. دیابت دو نوع متفاوت دارد که با نام های دیابت نوع یک و دیابت نوع دو شناخته می شوند. اما برای اینکه تفاوت دو نوع مشخص شود، بهتر است به بررسی نقش انسولین در تنظیم سطح قند خون بپردازیم. در طی فرآیند گوارش، کربوهیدرات ها شکسته شده و به گلوکوز تبدیل می شوند. گلوکوز نوعی قند است که به راحتی وارد جریان خون شده و برای تولید انرژی مورد نیاز بدن، استفاده می شود.
دیابت نوع اول که به آن دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین میگویند، زمانی اتفاق می افتد که بر اثر کمبود نوعی از سلول ها در لوزالمعده (پانکراس) ، بدن نتواند به مقدار کافی انسولین ترشح کند. در این حالت یا انسولین ترشح نمی شود و یا مقدار آن ناکافی است. دیابت نوع اول دیابت نوجوانان نامیده می شود به این دلیل که معمولا در دوران کودکی و نوجوانی تشخیص داده می شود و شایع است.
در دیابت نوع دوم، که شایع ترین نوع دیابت است، بدن قادر به استفاده ی مناسب از انسولین ترشح شده نیست. این واکنش غیر متناسب به عنوان مقاومت در برابر انسولین ذکر می شود. در ابتدا پانکراس شروع به تولید انسولین بیشتر، برای خنثی کردن این مقاومت می کند، اما در نهایت نمی تواند مقدار انسولین لازم برای حفظ سطح مناسب قند خون بدن را، تولید کند.
تاثیرات منفی استفاده ی بیش از حد الکل، بر دیابت
با این حال به بیماران دیابتی ای که از فشار خون، آسیب های عصبی، و ضعف بینایی رنج میبرند توصیه می شود که اصلا از این نوشیدنی ها استفاده نکنند. دلیل منع استفاده این است که نوشیدنی هایی مانند شراب و آبجو، حاوی مقادیری کربوهیدرات هستند که در بدن به گلوکوز تبدیل می شوند و به این صورت استفاده ی بیش از مقدار تعیین شده از این نوشیدنی ها، می تواند سطح قند خون را به سرعت افزایش دهد.
تاثیرسوءمصرف مواد مخدر بر دیابت
اعتیاد معمولا به استفاده ی بیش از حد از مواد مخدر و روانگردان گفته میشود، مخدر ها مواد شیمیایی هستند که عملکرد معمولی بدن و مغز را مختل می کنند.منظور از مواد مخدر و روانگردان ان دسته از دارو هایی نیز هستند که بدون تجویز پزشک و برای اهدافی غیر از بهبود و درمان امراض، استفاده می شوند.
اگرچه که مواد مخدر از جنبه های مختلفی به سلامتی افراد ضرر می رساند، ولی عوارض جانبی این داروها باعث می شود که برای افرادی که مبتلا به دیابت هستند، بسیار خطرناک تر باشند. استفاده از مواد مخدر هم پیامد های فیزیکی و هم روانی دارد (آسیب هایی که به دستگاه های بدن و یا مغز وارد می شود) که این اجازه را به فرد دیابتی نمی دهد که بتواند دارو های خود را به طور صحیح مصرف کند.
عوارض ناشی از مصرف سیگار بر دیابت
دیابت اگر کنترل نشود می تواند به رگ های منتهی به قلب آسیب وارد کرده و احتمال مشکلات قلبی (تصلب شریان قلب )، حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد. مصرف سیگار برای تمامی افراد مضر است چون باعث کاهش گردش خون در بدن شده، احتمال بیماری های قلبی را افزایش داده و سرعت پیشرفت نارسائی های قلبی را بالا می برد.
به همین ترتیب، افراد مبتلا به دیابت در صورت مصرف سیگار حتی بیشتر از دیگر افراد در معرض مشکلات قلبی خواهند بود. مرگ و میر در اثر نارسائی های قلبی در افراد دیابتی که سیگار میکشند بیشتر از کسانی است که سیگار نمی کشند. به این دلیل که دیابت به خودی خود نارسائی هایی را در رگ ها و شریان ها ایجاد میکند و افراد دیابتی با مصرف سیگار، سرعت و شدت این آسیب ها را افزایش می دهند.
بیماران دیابتی که سیگار مصرف میکنند همچنین از مشکلاتی مانند ضعف دید، مشکلات ریوی، سرطان و کاهش کنترل قند خون (مورد آخر در دیابت نوع اول شایع تر است ) رنج میبرند. همچنین مصرف سیگار به همراه مقدار زیادی الکل افزایش خطر بیماری های کلیوی را نیز در پی خواهد داشت. افراد دیابتی در حالت عادی احتمال مواجهه با بیماری های کلیوی را دارند. این افراد میتوانند با مصرف دارو، کاهش و یا ترک سیگار سلامتی خود را به دست آورده و آن را حفظ کنند.
تاثیر داروها و مواد مخدر بر دیابت
یکی از مشکلات رایجی که در اثر استفاده از مواد مخدر در دیابت نوع اول ایجاد می شود این است که فرد وعده های غذایی اش را به طور مناسب نمیخورد که این امر باعث کاهش شدید قند خون میگردد. علاوه بر این، فرد دیابتی ممکن است بخاطر تاثیرات مواد ، انسولین را به طور نامنظم تزریق کند و فشار خون اش را به درستی چک نکند که این اتفاق باعث افزایش سطح قند خون فرد می شوند.
در دیابت نوع اول، نخوردن غذا در وعده های غذایی مناسب بسیار خطرناک است چرا که افت سطح فشار خون باعث می شود که بدن مجبور به استفاده از چربی شود و اسید های سمی به نام کتون را وارد جریان خون کند. به این شرایط کتواسیدوز گفته می شود و کمبود آب بدن، استفراغ، درد در ناحیه شکم و بوی استون مانند در حین تنفس، از علائم و نشانه هایی هستند که در صورت بروز آنها معاینه سریع و اتخاذ مراقبت های سریع پزشکی لازم خواهد بود. در مقایسه با دیابت نوع اول، مبتلایان به دیابت نوع دوم کمتر در خطر این آسیب هستند.
بسیاری از مبتلایان به دیابت نوع دوم احتیاجی به تزریق انسولین نداشته و در عوض شرایط بیماری خود را با استفاده از مصرف دارو کنترل میکنند که این داروها شامل :
- قرص هایی که عملکرد پانکراس را به گونه ای تنظیم می کنند که در زمان های مشخصی از روز مقدار بیشتری انسولین ترشح کند.
- قرص هایی که تولید گلوکوز (قند) در کبد را کاهش می دهند و یا مقدار گلوکوز دفع شونده از طریق ادرار را افزایش می دهند.
- قرص هایی که سرعت شکست نشاسته و تبدیل آن به گلوکوز را، در حین گوارش بعضی از غذاها ،کاهش می دهند.
محرک ها
محرک ها موادی هستند که سرعت فرایند های بدن مانند فشار خون و ضربان قلب را افزایش میدهند، همچنین می توانند دمای بدن را نیز بالا ببرند. نیکوتین، کافئین، متامفتامین (شیشه)، اکستازی (ام دی ام آ) و کوکائین همگی تاثیرات مشابهی را بر بدن خواهند داشت.
مبتلایان به دیابت اگر از این مواد استفاده کنند دچار افت قند خون میشوند چون بر اثر استفاده از این مواد، سرعت بدن در شکست کربوهیدرات ها بیشتر از حد معمول می شود.در این شرایط باید سریعا به بدن کربوهیدرات برسد مثلا یک لیوان آبمیوه یا آبنبات میتواند از حملات احتمالی مثل لرزش بدن، سرگیجه و یا حتی از هوش رفتن جلوگیری کند. با این حال این مواد بر فرآیند های ذهنی نیز تاثیر خواهند گذاشت که از این تاثیرات میتوان به کاهش توانایی تشخیص فرد در افت قند خون بدن و یا فراموش کردن وعده های غذایی مناسب، اشاره کرد.
اکستازی (روانگردان ها)
یکی از مواد های مخدر رایج با تاثیرات مشابه ، روانگردان ها هستند.افراد دیابتی معمولا تصور میکنند که تاثیر روانگردان ها کمتر از دیگر مواد مخدر مانند شیشه است، اما روانگردان ها نیز حاوی عناصر سمی ای هستند که تاثیرات مشابهی بر بدن خواهند داشت. تاثیرات خطرناک روانگردان ها برای بیماران دیابتی شامل:
- مشکلات احساسی مانند افسردگی، استرس و روان پریشی
- نارسائی های حافظه و اختلال در خواب
- از کار افتادگی بافت های عضلانی، که باعث کاهش آنزیم ها در گردش خون شده و در نتیجه آسیب به کلیه یا از کار افتادن آن را همراه خواهد داشت.
- افزایش سریع سدیم (نمک) در خون که باعث اختلال در روند فعالیت های معمولی بدن می شود.
- تپش قلب نامنظم ،آهسته یا سریع، که می تواند کشنده باشد
- این معضلات می تواند باعث شود که فرد دیابتی در مصرف دارو هایش دقت نکند و یا در صورت مصرف، اثر بهبود بخش دارو ها را از بین میبرند.
کوکائین
کوکائین یک ماده ی اعتیاد آورنده است که باعث انقباض رگ ها و در نتیجه افزایش شدید فشار خون می می شود. در افراد دیابتی احتمال حملات قلبی و سکته، نسبت به افراد معمولی به خاطر بیماری شان زیاد است، و کوکائین ماده ای است که می تواند این خطر را به شدت افزایش دهد.استفاده از کوکائین باعث ایجاد مشکلاتی در تغذیه و اشتهای افراد می شود. افرادی که کوکائین مصرف میکنند معمولا مقدار غذای کمتری نسبت به افراد عادی دارند. استفاده از کوکائین همچنین می تواند باعث افزایش استفاده از غذاهای چرب گردد.
این برنامه ی غذایی نامنظم میتواند برای افراد دیابتی بسیار مضر باشد. نخوردن وعده های غذای مناسب باعث افت قند خون می شود که برای دیابت نوع اول یک معضل بزرگ به حساب می آید. در عین حال رغبت شدید افراد دیابتی برای مصرف غذاهای چرب در زمان گرسنگی یا در زمان افت فشار و قند خون، می تواند تاثیرات انسولین، قرص ها و دارو های دیابت را از بین ببرد و باعث افزایش قند خون در دیابت نوع دوم شود.
متامفتامین (شیشه)
متامفتامین ها برای افراد دیابتی بسیار خطر آفرین هستند چون این مواد فعالیت هورمون ها و انسولین را تحت تاثیر قرار می دهند که باعث افزایش مقدار گلوکوز شده و در نتیجه سطح قند خون افزایش میابد.مصرف متامفتامین در طولانی مدت ،باعث از بین رفتن اشتها، اختلال حافظه و افسردگی می شود. که تمام این ها عواملی هستند که میتوانند نقش مهمی در میزان قند خون افراد دیابتی داشته باشند.
دپرسانت ها
دپرسانت به موادی گفته می شود که با تاثیر بر سیگنال هایی که در مغز انسان رد و بدل می شود، سرعت تمامی فعالیت های معمولی بدن را کاهش میدهند. الکل، ماری جووانا، ( شاهدانه ) ، داروهای آرام بخش (بنزودیازپین ها) و همچنین مسکن هایی مثل متادون ، کدئین ها، مورفین و هروئین ، با توجه به میزان تاثیر گذاری ،در گروه دپرسانت ها قرار میگیرند.
ماری جووانا
ماری جوانا، که یک مخدر تفریحی به حساب می آید، یکی از رایج ترین مخدر ها در میان بیماران دیابت نوع اول است. بیشتر مبتلایان به دیابت، که از ماری جووانا استفاده میکنند، معتقدند که ضرر این ماده کمتر از هروئین یا کوکائین است. اما آسیب های روانی ای که ماری جوانا بر افراد دارد منجر به مشکلات شدیدی می شود اعم از:
- افزایش اشتها (معمولا در خوردن تنقلات) ـ این امر باعث زیاده روی و در نتیجه افزایش قند خون شود
- افت قند خون ـ در مواردی که تاثیرات ماری جوانا بر ذهن باعث شود که فرد غذا خوردن را فراموش کند
- اختلال در حافظه کوتاه مدت، که باعث می شود فرد زمان تزریق انسولین، مصرف داروها و وعده های غذایی اش را فراموش کند. این امر، بدون اطلاع فرد، میزان قند خون او را به خطر می اندازد.
- تمرکز و حواس فرد بر اثر استفاده از ماری جووانا مختل می شود که نتیجه ی آن عدم مصرف یا مصرف نادرست داروهای دیابت است.
- استفاده ی مداوم از ماری جوانا باعث افزایش عوارضی مانند افسردگی و اختلالات روانی و همچنین وابستگی به این ماده می شود.
- در صورت استفاده ی همزمان از الکل و ماری جوانا، دستگاه های مختلف بدن نظیر قلب و کلیه آسیب های جدی خواهند دید.
هروئین
هروئین یکی از مواد اعتیاد آور و بسیار خطرناک است که خرید و فروش آن معمولا توسط فروشنده های آن در خیابان انجام میگیرد. مانند دیگر دپرسانت ها ، این ماده نیز روی برنامه ی غذایی افراد و ترشحات هورومونی آنها تاثیر گذاشته و حتی در زمانی که فرد دیابتی از دارو و قرص و تزریق انسولین نیز استفاده کند ، تنظیم سطح قند خون را برای بدن به امری دشوار تبدیل میکند. دیگر عوارض خطرناک آن عبارتند از:
- ایجاد حس سرخوشی کوتاه مدت به همراه خواب آلودگی و پریشانی که باعث می شود فرد دیابتی زمان مصرف داروها و یا تزریق انسولین را فراموش کند
- کاهش مقدار تنفس که میتواند منجر به مرگ شود
- آسیب به مغز، کبد و ریه
- آسیب به رگ های خونی : پارگی رگ ها یا گردش خون پایین
افراد دیابتی به خودی خود به میزان زیادی در معرض آسیب های رگ ها و از کار افتادن دستگاه های مختلف بدن، زخم معده، و قطع اعضای بدن بر اثر مشکلات گردش خون، هستند. استفاده از مواد مخدری مانند هروئین درصد خطر این مشکلات را بیشتر می کند و فرد دیابتی باید بدون استفاده از دارو های ترک اعتیاد سعی در ترک این مواد کند.
دیگر مسکن ها مانند مورفین باعث افزایش کارکرد برخی هورمون ها مانند گلوکاگون می شود. گلوکاگون هورمونی است که در لوزالمعده ترشح شده و سطح قند خون را در جریان خون زیاد میکند. با استفاده از این مواد کنترل قند خون به امری دشوار تبدیل می شود. بعضی از این مسکن ها با دارو های مخصوص دیابت تداخل داشته و باید از استفاده ازآنها جلوگیری شود.
مواد توهم زا
مواد توهم زا، همانطور که از اسم شان انتظار میرود ،موادی هستند که با تاثیر بر ذهن و حواس، باعث ایجاد توهم می شوند. وقتی فرد دچار توهم می شود ممکن است اشیاء اطراف اش را به گونه ای دیگر ببیند و یا حتی تصور کند که چیزهایی را میبیند که اصلا وجود ندارند. این اتفاق باعث ایجاد روان پریشی، رفتار غیر عادی و ترس های ناگهانی در فرد شود. پی سی پی، ال اس دی، کتامین، مسکالین و قارچ های جادویی (ماشروم) در گروه مواد توهم زا قرار میگیرند. اکستازی (روانگردان ها ) و مصرف مقدار زیادی ماری جووانا نیز میتواند اثراتی مشابه مواد توهم زا را ایجاد کند.
کتامین ها
کتامین ها دسته ی دیگری از مخدرها هستند که مقداری اثر توهم زایی دارند و بیشتر برای مقاصد درمانی، مانند بیهوشی، استفاده می شوند. کتامین ها اخطار درد را در بدن با تاثیر بر سیگنال های مغز، کاهش می دهند. تاثیر کتامین بر افراد مختلف با توجه به شرایط جسمی آنها مانند وزن، قد و سطح سلامتی، می تواند متفاوت باشد. در بیشتر افراد باعث اختلال در شنوایی و بینایی، عدم تمرکز در فکر کردن و تغییرات احساسی می شود.
افراد دیابتی که از این مخدر استفاده میکنند با اختلالات جدی در مغز و جسم مواجه میشوند که تصور میکنند از جسم خود جدا شده اند و یا قادر به حرکت دادن اندامهای خود نیستند. اثرات دیگر کتامین ها احساس پریشانی، اختلال در تمرکز و حواس است که می تواند منجر به تداخل در برنامه ی غذایی و دارویی افراد شود.استفاده ی مداوم از کتامین ها باعث آسیب به دستگاه گوارش، دستگاه ادرار، مغز، قلب و کبد می شود.این آسیب ها بهویژه برای مبتلایان به دیابت نوع اول و دوم بسیار خطرناک است.
خطر استفاده ی همزمان از مخدر های متفاوت
افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند ممکن است گاهی آنها را با یکدیگر ترکیب کرده و یا آن ها را همراه با الکل مصرف کنند. این امر موجب افزایش خطر از حال رفتن، استفراغ، نارسائی در تنفس، رفتار های خطرناک، تصادف، و به همین ترتیب اوردوز و مرگ میشود. بیماری دیابت به سرعت می تواند تبدیل به یک بیماری کشنده شود اگر که فرد داروهایش را مصرف نکند و یا تاثیر دارو ها بخاطر مصرف مواد مخدر و وجود الکل در بدن، کاهش یابد. در نهایت اگر کسی نداند که به دیابت مبتلا است و به دلیل اوردوز ناشی از مصرف مخدر ها بطور همزمان، یا الکل، به اورژانس منتقل شود، بررسی های مخصوصی انجام خواهد گرفت تا مشخص شود که آیا فرد دیابت دارد یا خیر.