تاثیرات اعتیاد به مواد مخدر به مساله عدالت اجتماعی و سیستم بهداشت و درمان نیز مرتبط می‌شود. رفتار خشونت‌آمیز به مقدار زیادی به مصرف الکل مربوط می‌شود و اعتیاد به الکل علت از کارافتادگی ۳/۵۸ میلیون نفر در سراسر جهان می‌باشد. اگرچه امکان دارد که تاثیرات کوتاه و بلندمدت اعتیاد به مواد مخدر و الکل از شخصی تا شخص دیگر متفاوت باشد، به طور مشخص بسیاری از افراد هر روزه از تاثیرات اعتیاد به این مواد رنج می‌برند. عواملی که بر علائم تجربه شده بوسیله معتادین تأثیر می‌گذارند به سن، جنسیت، فیزیولوژی هر شخص، عوامل ارثی و وضعیت سلامت روان فرد بستگی دارند. با وجود اینکه برخی از عوارض جانبی خفیف هستند، بعضی دیگر از مواد مخدر در نتیجه افزایش مصرف فرد معتاد، عوارض خطرناکی به همراه دارند. اعتیاد در نتیجه سوء مصرف الکل یا مواد مخدر ایجاد شده و می‌تواند منجر به اختلالات عمده‌ای در زمینه‌های مختلف شود. ( شغل، مدرسه و عملکرد بین فردی)
اعتیاد عوارض کوتاه‌مدت، بلندمدت، مستقیم و غیرمستقیم زیادی به همراه دارد. این عوارض بستگی به نوع ماده مخدر، نحوه مصرف، مقدار مصرف، وضعیت سلامتی مصرف‌کننده و عوامل دیگر دارد. عوارض کوتاه‌مدت شامل تغییر در مواردی همچون اشتها، مقدار خواب، ضربان قلب، فشار خون و یا حمله قلبی، سکته، روان‌پریشی، عوارض ناشی از مصرف بیش از حد و حتی مرگ می‌باشند. این مشکلات ممکن است حتی پس از یک بار مصرف نیز ایجاد شوند.
کلینیک ترک اعتیاد دکتر استکی با سالها تجربه و تخصص در زمینه درمان و مشاوره مشکلات اعتیادی آماده ارائه کمک به شما و عزیزانتان می‌باشد. لطفاً جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ما تماس حاصل فرمایید.
تاثیرات روانی اعتیاد به مواد مخدر
تاثیرات روانی اعتیاد به مواد مخدر ناشی از وابستگی فرد مصرف‌کننده و همچنین تغییرات ایجاد شده در مغز در اثر مصرف مواد مخدر است. در ابتدا افراد برای مقابله با استرس یا درد به مصرف مواد روی می‌آورند. تأثیر اعتیاد شامل ایجاد چرخه‌ای می‌باشد که طبق این چرخه هر زمانی که مصرف‌کننده با استرس یا درد روبرو می‌شود، احساس نیاز به مصرف مواد در او ایجاد شود. این یکی از تاثیرات روانی اعتیاد می‌باشد که مرتبط با وسوسه مصرف مواد می‌باشد. وسوسه یکی از تاثیرات اعتیاد می‌باشد که باعث می‌شود فرد معتاد درگیر دستیابی و مصرف مواد مخدر باشد و چیزهای دیگر برای او اهمیتی نداشته نباشند. یکی از تاثیرات روانی اعتیاد مربوط به وسوسه اینست که فرد معتاد نمی‌تواند بدون مصرف مواد مخدر زندگی‌اش را اداره کند. دیگر تاثیرات روانی اعتیاد به مواد عبارتند از:
- تغییرات شدید خلقی، افسردگی، اضطراب، بدگمانی، خشونت
- کاهش لذت از زندگی روزمره
- عارضه‌های مرتبط با مشکلات روانی
- توهم
- سردرگمی
- تحمل روانی نسبت به تاثیرات مواد که میل به افزایش مقدار مواد مخدر را در شخص ایجاد می‌کند.
- تمایل به انجام رفتارهای مخاطره‌آمیز
تاثیرات جسمانی اعتیاد به مواد مخدر
تاثیرات جسمانی اعتیاد با توجه به نوع مواد مصرفی متفاوت می‌باشند ولی معمولاً تمامی دستگاههای بدن را درگیر می‌سازند. برخی از تاثیرات اولیه اعتیاد در مغز ایجاد می‌شوند. مواد مخدر نحوه عملکرد مغز را تغییر می‌دهند و بر چگونگی احساس لذت بوسیله بدن تأثیر می‌گذارند. علت ایجاد این تاثیرات اینست که مواد مخدر به طور مرتب با مواد شیمیایی دوپامین و سروتونین مغز را تغذیه می‌کنند. مغز با این مواد سازگار شده و به آنها وابسته می‌شود.
تاثیرات جسمانی اعتیاد همچنین در فرزندان افراد معتاد و نیز در آمار مرگ و میر مشاهده می‌شود. یکی از تاثیرات اعتیاد اینست که امکان دارد فرزندانی که مادرانشان معتاد هستند در طول زندگی از لحاظ ادراکی و شناختی مشکل داشته باشند. در رابطه به آمار مرگ و میر از هر ۴ فوت، یک مورد در اثر عوارض اعتیاد رخ می‌دهد. دیگر عوارض جسمانی اعتیاد عبارتند از:
- انتقال اچ آی وی، هپاتیت و بیماریهای دیگر
- ضربان نامنظم قلب، حمله قلبی
- مشکلات تنفسی مانند سرطان ریه و آمفیزم
- درد شکمی، استفراغ، یبوست، اسهال
- آسیبهای کلیه و کبد
- تشنج، سکته و آسیب مغزی
- تغییر در اشتها و دمای بدن و الگوی خواب
آیا اعتیاد باعث ایجاد اختلالات روانی می‌شود یا اختلالات روانی باعث ایجاد اعتیاد می‌شوند؟
اعتیاد به مواد مخدر و مشکلات روانی معمولاً همراه با یکدیگر وجود دارند. در برخی از موارد ممکن است اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا شیزوفرنی قبل از اعتیاد وجود داشته باشند؛ در موارد دیگر امکان دارد اعتیاد خصوصاً در افرادی که بیشتر آسیب‌پذیر هستند باعث ایجاد اختلالات روانی شده یا آنها را تشدید کند.
چگونه اعتیاد باعث آسیب به افراد دیگر می‌شود؟
جدا از عوارض زیان‌آوری که برای فرد معتاد ایجاد می‌شوند، اعتیاد به مواد می‌تواند برای دیگران نیز از لحاظ سلامتی مشکلاتی ایجاد کند. چند مورد از این مشکلات عبارتند از :
تاثیرات منفی مصرف مواد مخدر بر نوزادان و کودکان
مصرف موادی مانند هروئین و مواد مخدر تجویزی بوسیله مادر در حین بارداری می‌تواند باعث ایجاد سندرم محرومیت از مواد ( سندرم محرومیت در نوزادان یا NAS) در نوزاد شود. همچنین امکان دارد که برخی از کودکانی که در معرض مواد مخدر بوده‌اند در کلاس درس به آموزشهای مربوطه نیاز داشته باشند تا بتوانند در زمینه‌های رفتاری، توجه و تفکر بر مشکلاتشان غلبه کنند. تحقیقات در حال بررسی این مطلب هستند که آیا تاثیرات مصرف مواد در دوران حاملگی بر مغر و رفتار نوزاد تا دوران بزرگسالی نیز ادامه دارند و آیا باعث ایجاد مشکل در آن دوران می‌شوند یا خیر.
تاثیرات منفی مصرف سیگار و دخانیات بر افراد دیگر
دود ناشی از مصرف سیگار و تنباکو که با نام دود تنباکوی محیطی (ETS) نیز شناخته می‌شود، یکی از عوامل عمده قرار گرفتن در معرض موادی است که برای سلامت انسان خصوصاً برای کودکان مضر هستند. قرار گرفتن در معرض دود محیطی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سرطان ریه را در افرادی که هرگز دخانیات مصرف نکرده‌اند به ترتیب به اندازه ۲۵ تا ۳۰ و ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهد.
افزایش انتقال و گسترش بیماریهای عفونی
تزریق موادی مانند هروئین ، کوکائین و متاآمفتامین عامل حدود ۱۲ درصد از موارد جدید ابتلا به ایدز را تشکیل می‌دهد. مصرف مواد به شکل تزریق همچنین عامل مهمی در انتقال هپاتیت C (بیماری کبدی مرگبار) می‌باشد. تزریق مواد مخدر تنها روشی نیست که باعث انتقال بیماریهای عفونی می‌شود. همه مواد مخدر باعث ایجاد نوعی حالت نشئه شدن می‌شود که این حالت در قضاوت صحیح مداخله کرده و احتمال انجام رفتارهای خطرناک جنسی را افزایش می‌دهد. این امر باعث انتقال اچ آی وی/ایدز، هپاتیت B و C و بیماریهای آمیزشی می‌شود. مصرف تنباکو باعث مرگ حدود ۵ میلیون نفر در سال می‌شود.
تاثیرات برخی از مواد مخدر خاص
نیکوتین
نیکوتین ماده محرک اعتیادآوری است که در سیگار و دیگر مواد حاوی تنباکو وجود دارد. مصرف تنباکو خطر ابتلا به سرطان، آمفیزم، اختلالات برونش و بیماریهای قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. میزان مرگ و میر ناشی از اعتیاد به تنباکو بسیار زیاد می‌باشد. مصرف تنباکو حدود ۱۰۰ میلیون نفر را در قرن ۲۰ به کام مرگ کشانده و چنانچه مصرف دخانیات به همین حالت ادامه پیدا کند، مجموع مرگ و میر در این قرن تا ۱ میلیارد نفر پیش‌بینی می‌شود.
الکل
مصرف الکل به مغز و بیشتر اندامهای بدن آسیب وارد می‌کند. قسمت‌هایی از مغز که بیشتر در برابر آسیبهای ناشی از مصرف الکل آسیب‌پذیر هستند قشر مخ (مسئول عملکردهای مغزی مانند حل مساله و تصمیم‌گیری)، هیپوکامپ ( دارای اهمیت در حافظه و یادگیری) و مخچه (دارای اهمیت در هماهنگی حرکتی) می‌باشند.
ماریجوانا
ماریجوانا بیشترین مقدار مصرف را در بین مواد مخدر دارد. این ماده حافظه کوتاه‌مدت و یادگیری، توانایی تمرکز و هماهنگی را مختل می‌کند. همچنین این ماده ضربان قلب را افزایش داده، می‌تواند به ریه‌ها آسیب وارد کند و خطر روان‌پریشی را در افرادی که آسیب‌پذیری زمینه‌ای دارند افزایش می‌دهد.
داروهای تجویزی پزشک
داروهای تجویزی از جمله مُسکنهای اوپیوم (مانند اکسی‌کانتین و ویکودین)، داروهای ضداضطراب، آرامبخشها (مانند والیوم و زاناکس) و محرکهای ADHD (مانند آدرال و ریتالین) معمولاً برای خوددرمانی یا سوءمصرف جهت نشئه شدن (خصوصاً در مورد محرکها) و بهبود عملکرد مورد سواستفاده قرار می‌گیرند. اگرچه سوءمصرف یا وابستگی به این داروها می‌تواند منجر به اعتیاد و حتی گاهی مرگ شود. برای مثال مُسکنهای اوپیوم به صورت خرد شده یا تزریق یا استنشاقی مورد سوءمصرف قرار گرفته و خطر مصرف بیش از حد و اعتیاد را افزایش می‌دهند. متاسفانه این تصور نادرست وجود دارد که چون داروها بوسیله پزشک تجویز شده‌اند، حتی در صورت مصرف غیرقانونی یا مصرف داروهای تجویزی شخص دیگر بی‌خطر هستند.
مواد استنشاقی
مواد استنشاقی مواد ناپایداری هستند که در بسیاری از محصولات خانگی مانند تمیزکننده‌ها، بنزین و اسپری رنگ وجود دارند و تأثیر روانگردانی دارند. این مواد اولین ماده مخدری هستند که به وفور بوسیله کودکان و نوجوانان استفاده می‌شوند. مواد استنشاقی بسیار سمی هستند و می‌توانند به قلب، کلیه، ریه و مغز آسیب وارد کنند. حتی یکبار استنشاق طولانی‌مدت این مواد در طول چند دقیقه می‌تواند برای یک شخص سالم نیز نارسایی قلبی و مرگ به همراه داشته باشد.
کوکائین
کوکائین محرکی است که دارای تأثیر کوتاه‌مدت می‌باشد و همین امر می‌تواند باعث شود تا مصرف‌کننده در هر بار مصرف، به دفعات زیاد از این ماده استفاده کند. مصرف این ماده باعث عوارض شدیدی مرتبط با قلب، سیستم‌های تنفسی، عصبی و گوارشی می‌شود. نزدیک به نیمی از افراد سال آخر دبیرستان گزارش داده که از ماریجوانا استفاده کرده و ۵/۶ درصد از آنها به طور روزانه از این ماده استفاده می‌کنند.
آمفتامین
آمفتامین‌ها که شامل موادی مانند متاآمفتامین می‌شوند، محرکهای قدرتمندی هستند که احساس سرخوشی و هوشیاری ایجاد می‌کنند. تاثیرات متاآمفتامین بلندمدت بوده و برای مغز زیان‌آور است. آمفتامین‌ها می‌توانند دمای بدن را افزایش داده و منجر به مشکلات قلبی و تشنج شوند.
اکستازی (MDMA)
اکستازی محرک می‌باشد و تاثیرات روانگردان نیز دارد. این مواد باعث افزایش دمای بدن، ضربان قلب، فشار خون و فشار دیواره قلب می‌شوند. همچنین مواد اکستازی بر سلولهای عصبی تأثیر سمی دارند.
ال اس دی
ال اس دی یکی از قدرتمندترین مواد توهم‌زا می‌باشد. تاثیرات این ماده غیرقابل پیش‌بینی می‌باشند و امکان دارد مصرف‌کنندگان صداهایی شنیده، تصاویری ببینند یا احساساتی را تجربه کنند که به نظر واقعی می‌آیند ولی وجود خارجی ندارند. همچنین امکان دارد مصرف‌کنندگان تجربیات دردناکی در اثر مصرف داشته باشند که ممکن است تا چندین ساعت ادامه داشته باشند.
هروئین
هروئین ماده مخدر قدرتمندی است که احساس سرخوشی و آرامش ایجاد می‌کند. این ماده تنفس را کند کرده و مصرف آن با افزایش خطر بیماریهای عفونی خطرناک مرتبط می‌باشد؛ خصوص زمانی که داخل ورید تزریق شود. افرادی که به مُسکنهای اوپیوم معتادهستند گاهی از هروئین استفاده می‌کنند، زیرا تاثیرات مشابهی ایجاد کرده و دستیابی به آن آسانتر و ارزانتر است.
استروئیدها
استروئیدها که برای برخی از بیماریها نیز تجویز می‌شوند، برای افزایش حجم عضلانی و بهبود عملکرد ورزشی یا بهبود ظاهر جسمانی مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند. عوارض خطرناک سوء مصرف این مواد شامل آکنه شدید، بیماریهای قلبی، مشکلات کبدی، سکته، بیماریهای عفونی، افسردگی و خودکشی است.
مصرف ترکیبی مواد مخدر
ترکیب دو یا چند ماده مخدر امری خطرناک می‌باشد. این کار شامل مصرف همزمان مواد قانونی مانند الکل و نیکوتین و یا ترکیب داروهای تجویزی و یا ترکیب موادی مانند هروئین یا کوکائین با فنتانیل (داروی مُسکن) می‌باشد. صرف نظر از نوع مواد مصرفی بایستی توجه شود به علت اثرات متقابل مواد مخدر بر همدیگر، ترکیب این مواد دارای خطر به مراتب بیشتری از مصرف جداگانه این مواد دارد.